«Демократия үчүн коалиция жана жарандык коом» коомдук бирикмесинин даттануусу жѳнүндѳ

2021-жылдын 3-мартында Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча борбордук комиссиясына (мындан ары – КР БШК) «Демократия үчүн коалиция жана жарандык коом» коомдук бирикмесинин президенти Э.Б. Ирискулбековдон Бишкек аймактык шайлоо комиссиясы (мындан ары – Бишкек АШК) тарабынан шайлоо мыйзамдарынын бузулгандыгы жѳнүндѳ даттануу келип түшкѳн.

Даттанууда Э.Б.Ирискулбеков «Жергиликтүү кеңештердин депутаттарын шайлоо жѳнүндѳ» Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 53-беренесинин 1-бѳлүгүнѳ жана КР БШКнын 2021-жылдын 9-февралындагы № 35 токтому менен бекитилген, 2021-жылдын 11-апрелине дайындалган Кыргыз Республикасынын жергиликтүү кеңештеринин депутаттарын шайлдоону даярдоо жана ѳткѳрүү боюнча негизги уюштуруу-практикалык иш-чаралардын календардык планынын 22 пунктуна ылайык, Бишкек АШК Бишкек шаардык кеңешинин (мындан ары – БШК) депутаттыгына талапкерлердин тизмесин каттоо үчүн саясий партиялардын ыйгарым укуктуу ѳкүлдѳрүнѳн документтерди кабыл алуу 2021-жылдын 1-мартында саат 24.00 аяктай тургандыгын, аталган убакыт аяктаган соң кандайдыр-бир документтерди кабыл алуу жүргүзүлбѳй тургандыгын кѳрсѳткѳн.

• эле арыз ээси 2021-ж. Бишкек шаардык кеңешинин депутаттыгына талапкерлердин тизмесин каттоо үчүн саясий партиялардан келип түшкѳн документтердин эсебинин журналындагы (мындан ары –Журнал) маалыматка ылайык 2021-жылдын 1-мартында 23.53 мин. «Улуу Журт» саясий партиясы БШК депутаттыгына талапкерлердин тизмесин каттоо үчүн документтерин № 22-иретте тапшырган болуп саналган, документтер кабыл алынган ошол убакыттан кийин докменттерди тапшыруу үчүн бѳлүнгѳн убакыт аяктаган, деп кѳрсѳткѳн.

Э.Б. Ирискулбеков ѳзүнүн даттануусунда белгиленген мѳѳнѳт – 2021-жылдын 1-мартынын 24.00 сааты аякатаса да Бишкек АШК саясий партиялардан документтерди алууну уланткан деп билдирген. Алсак, даттанууга ылайык, 2021-жылдын 2-мартында 00.10 сааттан 00.34 саатын аралыгында дагы 5 саясий партия («Ишеним», «Кыргызстан», «Айкөл Кыргызстан», «Республика», «Тынчтык») беришкен. Даттанууга журналдын кѳчүрмѳ сүрѳтү, ошондой эле 11 секунддук видео тиркелген.

Өзүнүн даттануусунда Э.Б. Ирискулбеков даттанууда кѳрсѳтүлгѳн бардык шарттарды текшерүүнү, Бишкек АШКнын тѳрагасынын, катчысынын жана мүчѳлѳрүнүн аракеттерине укуктук баа берүүнү, шайлоо мыйзамдарына ылайык алардын аракеттеринин мыйзамдуулугун жана негиздүүлүгүн текшерүүнү, ал эми бузуулар белгилүү болсо колдонуудагы мыйзамдарга ылайык жоопкерчиликке тартууну суранган.

Э.Б. Ирискулбековдун даттануусун кароо үчүн Кыргыз Республикасында шайлоо жана референдум ѳткѳрүүдѳ шайлоочулардын жана шайлоо процессинин башка субъекттеринин арыздарын жана даттанууларын кароо боюнча жумушчу топ (мындан ары – Жумушчу топ) тарабынан бардык шарттарды алдын ала тактоо жана иликтѳѳ үчүн Бишкек АШКдан даттанууда баяндалган жагдайлар боюнча түшүнүк суратылган.

Бишкек АШКнын тѳрагасы К.А. Маматов кол койгон Бишкек АШКнын 2021-жылдын 5-мартындагы №3/4 катында тѳмѳндѳгүлѳр баяндалган:

«2021-жылдын 1-марты (24:00 саатка чейин) Бишкек шаардык кеңешинин депутаттыгына саясий партиялардан талапкерлердин тизмесин каттоо үчүн документтерди кабыл алуунун акыркы күнү болгон.

2021-жылдын 1-мартында саясий партиялардын ыйгарым укуктуу ѳкүлдѳрү болжолу 20:00дѳн 24:00гѳ чейин документтерин тапшыруу үчүн келе башташкан.

23:00 карата 16 саясий партия документтерин тапшырышкан. Ал эми 11 саясий партиянын ѳкүлдѳрү 23:28 сааттан 24:00 саатка чейин Бишкек АШКнын имаратына келе башташкан (видео тиркелет).

Сунуш кылынган видеодон кѳрүнгѳндѳй, 11 саясий партиялардын ѳкүлдѳрү документтерин тапшыруу үчүн Бишкек АШКнын имаратына 24:00 саатка чейин киришкен. Документтерди кабыл алуу узак убакытты талап кылгандыгына байланыштуу кезек күтүү башталган.

Ушуга байланыштуу документтерди кабыл алуу боюнча жумушчу топтун документтерди кабыл алуусу менен бир катарда эле, башка кабинеттерде Бишкек АШКнын башка мүчѳлѳрү документтерди тапшыруу үчүн кезек күтүп турушкан саясий партиялардын документтеринин толуктугун текшере башташкан.

Саясий партиялардын ѳкүлдѳрү Бишкек АШКга 24:00 саатка чейин келгендигин эске алып, келишкен саясий партиялардын документтери кезек менен кабыл алуу ишке ашырылган.

Бул тууралуу ЖМКда жарыялоо үчүн документтерди кабыл алуу процессине видеотартуу жүргүзгѳн, документтерди кабыл алууга 22:00 сааттан 24:00 саатка чейин катышкан «Кактус Медиа» журналисти тастыктай алат.

Бишкек АШКнын имаратына 23:56 саатта Бишкек АШКда коомдук байкоочу катары катталган (Бишкек АШКнын 2021-жылдын 22-февралындагы №10/6 чечими) «Демократия үчүн коалиция жана жарандык коом» коомдук бирикмесинин президенти Э.Б. Ирискулбеков келген. Аны видеотартуу жүргүзгѳн белгисиз эки жигит коштоп жүргѳн, бирок алар ѳздѳрүнүн ким экендиги тууралуу Бишкек АШК мүчѳлѳрүнѳ жана жумушчу топко айтышкан эмес.

Э.Б. Ирискулбеков кеч келип, саясий партиялардын ѳкүлдѳрүнѳн Бишкек АШК документтерди кабыл алууну ишке ашыруу процессин толук кѳрбѳй туруп, атайлап фактыларды бурмалап, негизсиз түрдѳ Бишкек АШКнын аракетине даттануу берген.

Мында, ошол жерде жүрүп, ѳзүнүн аракеттери менен Бишкек АШК мүчѳлѳрүнүн ишине жолтоо болуп, видеого түшүрүү жана сүрѳткѳ тартуу үчүн саясий партиялар кѳрсѳткѳн талапкерлердин тизмесин талап кылган.

Ошону менен бирге, Бишкек АШК тарабынан колдонуудагы мыйзамдардын нормаларын, анын ичинде «Жергиликтүү кеңештердин депутаттарын шайлоо жѳнүндѳ» Кыргыз Республикасынын Мыйзамын бузууларга жол берилбегенин белгилейбиз».

Жогоруда баяндалгандардын негизинде, Бишкек АШК Э.Б. Ирискулбековдон келип түшкѳн Бишкек АШК мүчѳлѳрү тарабынан шайлоо мыйзамдарынын бузулушу жѳнүндѳ даттануусун канааттандыруудан баш тартууну суранган.

Даттанууну, аны менен кошо берилген материалдарды, ошондой эле Бишкек АШКнын түшүндүрмѳсүн карап чыгып, Жумушчу топ тарабынан даттанууну кароо боюнча 2021-жылдын 5 жана 6-мартына жыйын дайындалган. Жумушчу топтун жыйынына тийиштүү түрдѳ чакырылган арыз ээси Э.Б. Ирискулбеков келген эмес.

Жумушчу топтун жыйынына Бишкек АШКнын мүчѳсү Б. Конуров, Бишкек АШКнын ишке тартылган адиси Ж. Нурланова катышкан.

Даттанууда кѳрсѳтүлгѳн бардык жагдайларды аныктоо үчүн Бишкек АШКнын имаратындагы видеобайкоо жүргүзүү камерасындагы жазуулар суратып алынып, иликтенген.

Алсак берилген видео жазуудан кѳрүнгѳндѳй, «Ишеним», «Кыргызстан», «Айкөл Кыргызстан», «Республика», «Тынчтык» саясий партиялардын ыйгарым укуктуу ѳкүлдѳрү чынында Бишкек АШКнын имаратына документтерди тапшыруу үчүн белгиленген мѳѳнѳткѳ чейин – 2021-жылдын 1-мартында 23.59 сатта келишкен.

Мындан тышкары, видеоконференция режиминде Жумушчу топтун жыйынына катышып жаткан «Кактус Медианын» журналисти Ж.Т. Мусуралиева саясий партиялардан Бишкек АШК документтерди кабыл алуунун акыркы күнү 22.00 сааттан тартып ал кабыл алуу процессине катышканын тастыктаган. Алсак, Ж. Мусуралиеванын сѳзү боюнча бардык саясий партиялар Бишкек АШКнын имаратына 24.00 саатка чейин келишкен. Бирок кезек күтүүгѳ байланыштуу Бишкек АШК мүчѳлѳрү тарабынан бир эле учурда башка кабинеттерде документтерди текшерүү жүргүзүлгѳн. Журнал бирѳѳ, ал эми партиялар кѳп болгондугун эске алуу менен, аталган партиялардан документтерди кабыл алуу жѳнүндѳ жазуу кийин түшүрүлгѳн. Ошондой эле журналист Эрик Ирискулбеков Бишкек АШКга түн ортосуна жакын келгенин, ошондуктан башка кабинеттерден документтери кабыл алынып жаткан саясий партиялардын ѳкүлдѳрүн кѳрбѳй калышы мүмкүн экендигин билдирген.

«Жергиликтүү кеңештердин депутаттарын шайлоо жѳнүндѳ» Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 53-беренесинин 1-бѳлүгүнѳ ылайык, талапкерлердин тизмесин каттоо үчүн саясий партиялардын ыйгарым укуктуу, өкүлдөрү шайлоо күнүнө чейин 40 календардык күн калгандан кечиктирбестен, зарыл документтерди тиешелүү аймактык шайлоо комиссиясына берет.

Аталган саясий партиялардын ыйгарым укуктуу ѳкүлдѳрү документтерди берүү үчүн 2021-жылдын 1-мартында 23.59 саатка чейин келишкендиги жѳнүндѳ факт аныкталган. Документтерди кабыл алуу жана текшерүү жол-жобосу тийиштүү убакытты алгандыктан, Бишкек АШК документтерди тапшыруу мѳѳнѳтү аяктаганга чейин келишип, кезек күтүшкѳн саясий партиялардын ѳкүлдѳрүнѳн документтерди кабыл алган.

Жогоруда баяндалгандардын негизинде, КР БШК Бишкек АШК тарабынан колдонуудагы мыйзамдардын нормаларын бузууга жол берилген эмес деген тыянакка келет. Бишкек АШК тарабынан 2021-жылдын 2-мартында 00.14 саатта түзүлгѳн шайлоо комиссиясынын ишине жолтоо болуу жѳнүндѳ актысын эске алып, ошондой эле 2021-жылдын 7-мартындагы КР БШКнын жыйынында Э.Б. Ирискулбековдун аракеттерин эске алып, КР БШК «Демократия үчүн коалиция жана жарандык коом» коомдук бирикмесинин президенти Э.Б. Ирискулбековдун аракеттеринде шайлоо укуктарын ишке ашырууга жолтоо болуу, атап айтканда шайлоо комиссиясынын ишине кийгилишүү жолу менен шайлоо комиссиясынын ишине тоскоолдук жасоо белгилеринин бар экендигине укуктук баа берүү үчүн ички иштер органдарына кайрылуу зарыл деп эсептейт.

Жогоруда баяндалгандардын негизинде, «Жергиликтүү кеңештердин депутаттарын шайлоо жѳнүндѳ» Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 41, 42, 53-беренелерин, «Кыргыз Республикасынын шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча шайлоо комиссиялары жѳнүндѳ» Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 6, 7, 18-беренелерин, Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча борбордук комиссиясынын 2017-жылдын 7-июлундагы № 212 токтому менен бекитилген «Кыргыз Республикасында шайлоо жана референдум өткөрүүдө шайлоо комиссияларынын шайлоочулардын жана шайлоо процессинин башка субъекттеринин (катышуучуларынын) арыздарын (даттанууларын) кароосунун тартиби жөнүндө» Жобону жетекчиликке алып,

Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча борбордук комиссиясы тѳмѳндѳгүдѳй

ЧЕЧИМ КЫЛАТ:

1. Кыргыз Республикасында шайлоо жана референдум ѳткѳрүүдѳ шайлоочулардын жана шайлоо процессинин башка субъекттеринин арыздарын жана даттанууларын кароо боюнча жумушчу топтун 2021-жылдын 6-мартындагы чечими эске алынсын.

2. Бишкек аймактык шайлоо комиссиясынын аракеттеринде мыйзамдарга каршы келген аркеттердин жоктугуна байланыштуу «Демократия үчүн коалиция жана жарандык коом» коомдук бирикмесинин талаптарын канааттандыруудан баш тартылсын.

3. «Демократия үчүн коалиция жана жарандык коом» коомдук бирикмесинин президенти Э.Б. Ирискулбековдун аракеттеринде шайлоо укуктарын ишке ашырууга жолтоо болуу, атап айтканда шайлоо комиссиясынын ишине кийгилишүү жолу менен шайлоо комиссиясынын ишине тоскоолдук жасоо белгилеринин бар экендигине укуктук баа берүү үчүн ички иштер органдарына кайрылсын.

4. Ушул чечим Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча борбордук комиссиясынын расмий сайтына жарыялансын.

5. Ушул чечимдин аткарылышын контролдоо Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча борбордук комиссиясынын мүчѳсү, Кыргыз Республикасында шайлоо жана референдум өткөрүүдө шайлоочулардын жана шайлоо процессинин башка субъекттеринин арыздарын жана даттанууларын кароо боюнча Жумушчу топтун жетекчиси А.Т. Асаналиевге жүктѳлсүн.

ТӨРАГА                                                                                                                         Н. ШАЙЛДАБЕКОВА

Бишкек ш., 2021-жылдын 7-марты
№ 27