(Сокулук районунун Орок айылында болгон окуяга байланыштуу аялдар үчүн мандаттарды резервге калтыруу маселесине карата)

КР БШКнын Ыкчам чара көрүүчү координациялык тобу (ЫЧКТ) айылдык кеңештерде аялдар үчүн мандаттарды резервге калтыруу маселесинин айланасында Сокулук районунун Орок айылында болгон окуяга байланыштуу чаралар жөнүндө билдирет.

ЫЧКТ ЖМКда таратылган видеоматериал боюнча Б.Исланбекованын кайрылуусун алды, анда төмөнкүдөй баяндалат:

- 2021-жылдын 11-апрелинде добуш берүү аяктагандан кийин Чүй облусунун Сокулук районунун Орок айылдык кеңешине (№7406 УШК) депутаттыкка айрым талапкер-эркектер  округда аялдар үчүн мандаттарды резервге калтырууга байланыштуу талапкер аялдарга ачууланып, алардан шайлануу ниетинен баш тартууну талап кылышкан.

Бул факт 2021-жылдын 12-апрелинде ЖУИ-№02-009-2021-002163 менен катталган. Сокулук РИИБдин документтештирүү тобу окуя болгон жерге – №7406 УШКга ыкчам жетип барган.

РИИБдин документтештирүү тобу ал жерде окуянын катышуучуларын сурамжылап, түшүнүк каттарды алган. Шайлоо комиссиясынын төрагасы менен биргеликте чогулган тургундардын арасында мыйзам ченемдери боюнча түшүндүрүү иштери жүргүзүлдү.

Тергөө иш-чаралары улантылууда.

Маалымат үчүн:

Сокулук районунун Орок айылдык кеңеши боюнча жалпы саны 21 мандатка 4 шайлоо округу түзүлгөн.

Ар бир шайлоо округунда аялдар үчүн мандаттардын 30%ынан аз эмеси резервде калтырылды:

№1 округда – 5 мандаттан 2 мандат;

№2 округда – 5 мандаттан 2 мандат;

№3 округда – 4 мандаттан 2 мандат;

№1 округда– 7 мандаттан 3 мандат.

Мында Сокулук районунун Орок айылдык кеңешине депутаттарды шайлоодо 67 талапкер катталган, анын 24ү – аялдар.

Ушуга байланыштуу Кыргыз Республикасынын БШКсы эскертет: ар бир шайлоо округунда аялдар үчүн мандаттардын 30%ынан аз эмесин резервге калтыруу Кыргыз Республикасын өнүктүрүү Стратегиясын ишке ашыруу алкагында “Жергиликтүү кеңештердин депутаттарын шайлоо жөнүндө” Кыргыз Республикасынын Мыйзамына өзгөртүүлөрдү киргизүү тууралуу” Кыргыз Республикасынын 2019-жылдын 8-августундагы № 117 Мыйзамы менен киргизилген.

Аялдар калктын 52%ын түзгөндүгүнө карабастан, алардын шайланма органдардагы өкүлчүлүгү айылдык кеңештердин деңгээлинде жалпы депутаттардын санынын 9 %ын гана түзөт.

Ушуга байланыштуу Кыргыз Республикасында тең мүмкүнчүлүктөрдү камсыздоо боюнча мамлекеттин конституциялык милдеттенмелеринин алкагында, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарында аялдардын өкүлчүлүгү үчүн шарттарды түзүү, алардын жергиликтүү деңгээлде  башкарууга катышуусу үчүн айылдык кеңештерде ар бир шайлоо округунда аялдар үчүн мандаттардын 30%ынан аз эмесин резервге калтыруу боюнча атайын мыйзам чаралары кабыл алынган.

2021-жылдын 11-апрелинде жергиликтүү кеңештерге шайлоодо квота алгач ирет иш жүзүндө бүт өлкө боюнча кеңири ишке ашырылууда.

420 айылдык кеңешке 7 560 депутат шайланууда, округдарда аялдар үчүн 2943  мандат резервге калтырылган.

Шайлоого катышуу үчүн 18 772 талапкер катталды, анын ичинде 5300 талапкер – аялдар.

Учурда аймактык шайлоо комиссияларында добуш берүүнүн жыйынтыктарын чыгаруу жана округдарда жана жалпысынан кеңештерде шайлоонун натыйжаларын аныктоо процесси жүрүүдө.

Шайлоо комиссиялары шайланган талапкер аялдарды шайлоо мыйзамдарынын талаптарына ылайык каттоону кмсыздашат.

Маалымат үчүн:

“Жергиликтүү кеңештердин депутаттарын шайлоо жөнүндө” КР Мыйзамынын 59-1-беренесине ылайык ар бир шайлоо округу боюнча резервге калтырылган мандаттардын саны шайлоо округдары жана участоктору жөнүндө маалымат менен бир убакта жарыяланат.

Шайлоо округдарында резервге калтырылган мандаттардын саны тиешелүү шайлоо округундагы  мандаттардын жалпы санына жараша болот:

1) 2, 3 мандаттуу шайлоо округдарында 1 мандат резервде калтырылат;

2) 4,5,6 мандаттуу шайлоо округдарында 2 мандат резервде калтырылат;

3) 7,8,9,10 мандаттуу шайлоо округдарында  3 мандат резервде калтырылат;

4)11,12,13 мандаттуу шайлоо округдарында  4 мандат резервде калтырылат;

5) 14,15,16 мандаттуу шайлоо округдарында  5 мандат резервде калтырылат.

“Жергиликтүү кеңештердин депутаттарын шайлоо жөнүндө” КР Мыйзамынын 62-беренесине ылайык айылдык кеңештердин депутаттарын шайлоонун жыйынтыктарын аныктоодо ушул Мыйзамдын 59-1-беренесинин 1-бөлүгүнө ылайык резервге калтырылган мандаттар талапкер аялдардын ортосунда бөлүштүрүлөт.

Башка талапкер аялдарга караганда көбүрөөк добуштардын санына ээ болгон талапкер аялдар шайланган болуп таанылат.

Резервге калтырылган мандаттар бөлүштүрүлгөндөн кийин калган мандаттар калган талапкерлер арасында бөлүштүрүлөт. Добуш берүүгө катышкан тиешелүү шайлоо округунун шайлоочуларынын көбүрөөк добуштарынын санына ээ болгон талапкерлер (мандаттардын санына ылайык) шайланган болуп таанылат.

КР БШК