16-сентябрда КР Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча борбордук комиссиясы эл аралык коомдук байкоочулар жана саясый партиялардын байкоочулары үчүн, 2020-жылдын 4-октябрына дайындалган КР Жогорку Кеңешине депутаттарды шайлоону ачык жана ишенимдүү өткөрүүнү камсыздоо маселелери боюнча брифинг өткөрдү.

КР БШК төрайымы Нуржан Шайлдабекова Кыргыз Республикасынын шайлоо системасына санариптик технологиялар кирип жаткандыгын, Кыргызстандын шайлоо моделинин артыкчылыктары, жетишкендиктери тууралуу айтып берди.

“Шайлоонун ачык, акыйкат жана ишенимдүү өтүшүнө жетишүү үчүн Боршайком шайлоо процессине максималдуу түрдө санариптик технологияларды киргизип жатат. Кыргызстанда шайлоочулардын тизмесин тузүү жана шайлоого катышуу биометрикалык каттоонун негизинде жүргүзүлөт, бул манипуляцияларды жасоодон алыс болуп, шайлоочулардын тизмесинин аныктыгын камсыз кылат. Добуш берүүнүн жыйынтыгын эсептөө үчүн автоматтык түрдө эсептөөчү урналар жана кол менен эсептөө колдонулат. Тизме (https://tizme.gov.kg/) порталы иштелип чыгып, анда шайлоочулардын тизмеси облустар, гендердик, жаш курагы боюнча берилип, ошондой эле шайлоочулардын тизмесинин статистикасын да камтыйт. Бул шайлоо учурунда жума сайын жаңыртылып, шайлоо аралыгындагы убакытта ай сайын жаңыртылып турат”, - деди Н. Шайлдабекова.

КР БШК жетекчисинин айтымында 4-октябрда өтө турган шайлоого даярдыктын жүрүшүндө “Шайлоочунун кабинети” сервиси иштелип чыкты.

“Бул сервис жарандардын шайлоо укуктарын активдүү ишке ашыруунун шарттарын жакшыртууну арыз берүүлөрдүн мүмкүндүгүн кеңейтүү аркылуу жардам берет. Системада электрондук катталууга берүү үчүн зарыл маалымат, берилген арыздарды иштеп чыгуунун абалы жөнүндө маалымат, шайлоочу бекитилген шайлоо участогу жөнүндө, эскертме жана орун алмашуулардын таржымалы сыяктуу маалыматтар камтылат”, - деди Н. Шайлдабекова.

“Боршайкомдун сайтында “Талапкерлер жана партиялар” деген бөлүм бар, анда алдыдагы шайлоого катышууга катталган партиялар менен талапкерлердин программалары жана алардын каржылык отчеттору тууралуу маалыматтар жайгашкан. Ошол эле жерден ар бир партия тууралуу жалпы маалымат алууга болот: байланыш маалыматтары, аймактык өкүлчүлүктөрү, жетекчи органдары, партиянын мүчөлөрүнүн саны, логотиптер, катталуу күнү, чакырыктары, шайлоого катышууларынын тарыхы жана башка маалыматтар жайгашкан. Шайлоонун маанилүү удулу партиялар менен талапкерлердин чыгымдарынын бардык беренелерин каржылоо булактарын көрсөтүшкөндүгү болуп эсептелет”, - деди КР БШК жетекчиси.

Шайлоо учурунда шайлоочуну идентификациялоого колдонулуучу жабдууга жана добуштарды автоматтык түрдө саноого өзгөчө көңүл бурулуп жатат.

“Добуш берүү аяктаган соң маалыматтар автоматтык режимде БШКнын борбордук сервериндеги БАСка (Башкаруунун автоматтык ситемасы) байланыштын корголгон каналы аркылуу жиберилет. БАСтагы 97 пайыз маалыматтар участкалык шайлоо комиссияларындагы добуш берүү аяктаган соң бир жарым сааттын ичинде келип түшөт. Ошол эле учурда добуш берүү учурунда күнү бою маалыматтар Маалыматтык шайлоо системасында жаңыртылып турат жана ал көпчүлүккө жеткиликтүү болот”, - деди БШК башчысы.

Брифингде 2020-жылдагы КР Жогорку Кеңешине депутаттарды шайлоо боюнча маалыматтарды берүү жана агитация кампаниясынын жүрүшүндөгү өзгөчөлүктөр да айтылды.

“Азыркы шайлоо кампаниясынын алкагында абдан маанилүү жаңылык инклюзивдик компонентти күчөтүү болуп калды. Талапкерлер, саясый партиялар агитациялык материалдарды сурдокотормочунун жардамы же субтитр колдонуу менен, окууга ыңгайлуу чоңойтулган тамгаларды колдонуу, ошондой эле Брайль тамгаларын колдонуп же дагы башка атайын каражаттарды колдонуу менен ден соолугу боюнча мүмкүнчүлүгу чектелген жарандар үчүн, агитациялык материалдардын жалпы санынын бир пайыздан кем эмесин ушундай чыгарууга милдеттүү болушту”, - деп айтып берди эксперт Тагай Абдысатаров.

Ал добуш берүү үчун имараттагы жабдуулар (столдор, кабиналар, добуш берүү үчун ящиктер), ошондой эле маалыматтык стенддер добуш берүүнүн жашыруундугун сактоого жетишүү менен жайгаштырыла тургандыгын белгиледи. Добуш берүүчү кабиналар кресло-коляска колдонгон шайлоочулар тоскоолдуксуз кирип-чыгуусу үчүн ыңгайлуу болушу жана оптикалык түздөө каражаттары менен (лупалар, жарыгы менен лупалар жана башка), кошумча жарык, стул, атайын трафарет менен жабдылышы керек.

КР БШК Маалыматтык бөлүмү