2017-жылдын 22-сентябрындаКыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча борбордук комиссиясына (мындан ары –Борбордук шайлоо комиссиясы) Кыргыз Республикасынын жараны, Борбордук Азиянын Адам укуктары боюнча конгрессинин координатору Турсунбек Акундан (мындан ары –арыз ээси) арыз келип түштү.
Берилген арызда Турсунбек АкунКыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна катталган талапкер Ө.Т. Бабановго карата төмөнкүдөй фактылар боюнча чараларды көрүүнү өтүнөт.
2017-жылдын 19-сентябрында Казакстан Республикасынын ПрезидентиН.А. Назарбаевдин Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна катталган талапкер Ө.Т. Бабановменен жолугушуусу болуп өттү. Арыз ээсинин пикири боюнча, көрсөтүлгөн жолугушуу, ошондой эле анын жүрүшүндө көтөрүлгөн маселелер«Кыргыз Республикасынын Президентин жана Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттарын шайлоо жөнүндө» Кыргыз Республикасынын конституциялык Мыйзамында (мындан ары – конституциялык Мыйзам) белгиленген ченемдерди бузуу болуп саналат.
Берилген арызын негиздөө үчүн арыз ээси конституциялык Мыйзамдын ага ылайыкчет өлкөлүк жарандар үгүт жүргүзүүгө укуксуз болгон 22-беренесинин 15-бөлүгүнө жана 28-беренесинин 2-бөлүгүнө шилтеме жасайт, ага ылайык шайлоо алдында үгүт жүргүзүүдө башка мамлекеттердин мамлекеттик жана саясий ишмерлеринин сүрөттөрүн пайдалануу менен фото- жана көрмө материалдарды пайдалануугажол берилбейт. Бул факт боюнча ошондой эле казактын саясий баяндамачысы АмиржанКосановдун пикирин келтирет, ал ушул жолугушууэтика нормаларына ылайык келбейт деп көрсөткөн.
Арыз ээси, Казакстан Республикасынын ТИМинин маалыматына ылайык, жолугушуунун жүрүшүндө Казакстан Республикасынын Президенти Кыргыз Республикасынын Президенттигине кандайдыр-бир конкреттүү талапкерди колдоп сөз сүйлөбөгөнүн көрсөтөт. Бирок, арыз ээсинин пикири боюнча, Н.А. Назарбаевдин жана Ө.Т. Бабановдун маектешүүсүнүн текстинин маңызына таянуу менен Н.А. Назарбаев көз көрүнөөӨ.Т. Бабановду колдоп жатканы айкын.
Арыз ээси ошондой эле коңшу мамлекеттин башчысынын Кыргыз Республикасындагы шайлоо процесстерине кийлигишүүгө укукту жок деп көрсөтөт. Арыз ээсинин пикири боюнча, эгерде Ө.Т. Бабанов Президент болуп шайланып калса, ал КазакстанРеспубликасынын Президентине көзкаранды болуп калат жана кыргыз-казак өз ара мамилелеринин маселелери боюнча актуалдуу маселелерди көтөрбөйт, анткени анын шайлануусунда Н.А. Назарбаев чоң роль ойнойт. ЖолугушууӨ.Т. Бабановдун өзүнүн өтүнүчү боюнча демилгеленген кырдаалды эске алып, арыз ээси Ө.Т. Бабанов жеке өзүнүн кызыкчылыгында, анын талапкерлигин КазакстанРеспубликасынын Президенти колдоп жатканын көрсөтүү максатында шайлоо алдындагы үгүттүн жүрүшүндө Н.А. Назарбаевменен жолугушту деп эсептейт.
2017-жылдын 14-августунда КазакстанРеспубликасынын ПрезидентиН.А. Назарбаев башка талапкер С.Ж. Жээнбековменен жолугушканы жөнүндө КазакстанРеспубликасынынТИМининмаалыматы жагынан Турсунбек Акун бул чындыкка дал келбейт, анткени С.Ш. Жээнбеков ал учурда иштеп жаткан Кыргыз Республикасынын Премьер-министри катары жолугушкан деп көрсөтөт. КазакстанРеспубликасынын ПрезидентиН.А. НазарбаевС.Ж. Жээнбековмененжолугушкан учурда шайлоо алдындагы үгүт али баштала элек болчу.
Ошондой элеарыз ээси Н.А. Назарбаевменен жолугушууну Ө.Т. Бабанов үгүт максатында активдүүпайдаланып жатат деп көрсөткөн. Алсак, арыз ээсинин сөзү боюнча, Сокулук айылынын шайлоочулары менен жолугушууучурунда Ө.Т. Бабанов Казакстан Республикасынын ПрезидентиН.А. Назарбаевменен жолугушканын жана ал аны колдой турганын көрсөткөн.
Берген арызында Турсунбек Акуношондой эле «Бабанов-Президент, Төрөбаев - Премьер» лозунгу бар үгүт баннерлерин жайгаштыруу фактысы боюнча чараларды көрүүнү өтүнөт. Арыз ээсинин пикири боюнча, бул аракеттер шайлоо мыйзамдарынын алкагына да, кызматтык этиканын алкагына да сыйбайт. Азыркы учурда Ө.Т. Бабанов шайланган Кыргыз Республикасынын Президентиболуп саналбайт. Кыргыз Республикасынын Президенти болуп – А.Ш.Атамабаев, премьер-министр болуп С.Исаков саналат. Ушул фактыны эске алып, арыз ээсинин пикири боюнча, көрсөтүлгөн лозунгдарды үгүт плакаттарында жайгаштыруу этикага жатпайт, «Бабанов-Президент, Төрөбаев - Премьер» лозунгу бар үгүт материалын жайгаштыруудан мурда көрсөтүлгөн кызмат орундарына шайлануу керек. Көрсөтүлгөнгө байланыштуу талапкер Ө.Т. Бабановду көрсөтүлгөн үгүт материалдарын алып салууга милдеттендирүүнү өтүнөт, ошондой эле талапкер Ө.Т. Бабановго эскертүү чыгарууну өтүнөт.
Берилген арыздарды объективдүү жана ар тараптан кароо максатында Борбордук шайлоо комиссиясынын Шайлоочулардын жана шайлоо процессинин башка субъекттеринин арыздарын жана даттанууларын кароо боюнча жумушчу тобунун (мындан ары – Жумушчу топ) отурумуна арыз ээси Турсунбек Акун, талапкер Ө.Т. Бабановдун ыйгарым укуктуу өкүлү Э.Б.Ирискулбеков, талапкер С.Ш. Жээнбековдун ыйгарым укуктуу өкүлү Ж.Сманбаева чакырылган, ошондой эле С.Ш. Жээнбековдун өкүлү Р.Б.Бекбасаров катышты.
Жумушчу топтун отурумунун жүрүшүндө Турсунбек Акун сөз сүйлөдү, ал өзүнүн далилдерин жактадыжана Президенттин кызмат ордуна талапкер Ө.Т. Бабановго карата чара көрүүнү өтүндү.
Ө.Бабановдун ыйгарым укуктуу өкүлү Э.Ирискулбеков Казакстан Республикасынын Президенти Н.А. Назарбаевменен Ө.Т. Бабанов иштеп жаткан Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаты, депутаттык фыракциянын лидери катары жолукканын түшүндүрдү. «Бабанов-Президент, Төрөбаев - Премьер» үгүт материалдарындагы лозунгдар жагынан Ө.Т. Бабановдун ыйгарым укуктуу өкүлү Э.ИрискулбековБабанов – Кыргыз Республикасынын Президенти,ал эми Төрөбаев – Премьери экендиги жөнүндө ал жерде көрсөтүлбөгөнүн жана бул алардын үгүт кампаниясынын методикасы экенин айтты.
ТалапкерС.Ш. Жээнбековдун ыйгарым укуктуу өкүлү Ж.Сманбаеважана өкүлү Р. Б. БекбасаровС.Ш. Жээнбековдун Казакстан Республикасынын Президенти Н.А. Назарбаев менен 2017-жылдын 14-августундагы жолугушуусу ЕАЭБдин маселелерин талкуулоонун алкагында өткөнүн, жолугушууда шайлоо маселелери көтөрүлбөгөнүн түшүндүрдү.
Ошону менен бирге Ө.Т. Бабановдун КазакстанРеспубликасынын Президенти Н.А. Назарбаев менен жолугушуусунда негизги маселе Кыргыз Республикасынын Президентин алдыдагы шайлоону талкуулоо болгон.
Колдо болгон материалдардын жана арыз ээсинин жана талапкерлердин өкүлдөрүнүн көрсөтүүлөрүнүн негизинде Борбордук шайлоо комиссиясы арыз ээсинин талаптары төмөнкүдөй негиздер боюнча канааттандырбастан калтырылууга тийиш экендиги жөнүндө тыянакка келди.
Борбордук шайлоо комиссиясынын 2017-жылдын 7-июлундагы № 212 токтому менен «Кыргыз Республикасында шайлоону жана референдумдарды өткөрүү учурунда шайлоочулардын жана шайлоо процессинин башка субъекттеринин (катышуучуларынын) арыздарын (даттанууларын) шайлоо комиссиялары тарабынан кароо тартиби жөнүндө» Жобо (мындан ары –Жобо) бекитилген. Көрсөтүлгөн Жобонун 1.9-пунктуна ылайык,«шайлоо укуктарын бузуу жөнүндө арыздарды (даттанууларды) шайлоо процессинин субъекттери (катышуучулары) өздөрүнүн шайлоо укуктары бузулгандыгы жөнүндө өздөрүнө белгилүү болуп калган, чечимдер кабыл алынган, аракеттер (аракетсиздик) жасалган учурдан тартып, бирок 2 календардык күндөн кечиктирбестен тиешелүү шайлоо комиссиясына берет».
Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкер Ө.Т. Бабановдун Казакстан Республикасынын Президенти Н.А. Назарбаев менен жолугушуусу 2017-жылдын 19-сентябрында болуп өттү. Бул жолугушуужалпыга маалымдоо каражаттары аркылуу кеңири чагылдырылды. Бирок, Турсунбек Акун арыз менен 2017-жылдын 22-сентябрында, башкача айтканда, Жободо белгиленген эки күндүк мөөнөт аяктагандан кийин кайрылды.
Талапкер Ө.Т. Бабановдун «Бабанов-Президент, Төрөбаев - Премьер» үгүт материалдарындагы лозунгдарбоюнча арызы жагынан Борбордук шайлоо комиссиясы буларды белгилейт: Турсунбек Акун ошондой эле даттанууга эки күндүк мөөнөттү өткөрүп жиберген, анткени лозунгдаркөрсөтүлгөн үгүт материалдары 2017-жылдын 17-сентябрында, Жалал-Абадда шайлоочуларменен жолугушууда Ө.Т. Бабановменен Б.Төрөбаев өздөрүнүн бириккени жөнүндө ырастаган учурда таратылган.
Бирок Ө.Т. Бабановдун КазакстанРеспубликасынын ПрезидентиН.А. Назарбаевмененжолугушуусу алган кеңири коомдук резонансты эске алып, Борбордук шайлоо комиссиясытөмөнкүлөрдү белгилөөнү зарыл деп эсептейт.
Конституциялык мыйзамдын 28-беренесинин 2-бөлүгүнө ылайык шайлоо алдындагы үгүттү жүргүзүүдө чет мамлекеттердин мамлекеттик жана саясий ишмерлеринин сүрөттөрүн пайдалануу менен фото- жана көрмө материалдарды пайдаланууга жол берилбейт.
Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкер Ө.Т. Бабанов өзүнүн Н.А. Назарбаевмененжолугушуусу жалпыга маалымдоо каражаттарында кеңири чакылдыраарын билген жана түшүнгөн, анын талапкерлигин Казакстан Республикасынын Президенти Н.А. Назарбаев колдоп жатканын көрсөтүү жана муну өзүнүн үгүт кампаниясында пайдалануумаксатында ушул жолугушууну атайылап демилгелеген. Бул жагдайлар шайлоочулар менен жолугушуу учурунда Ө.Т. Бабанов бул фактыны үгүт максатында колдонуп жаткандыгы менен ырасталат.
Өз кезегинде Борбордук шайлоо комиссиясы Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкерлер шайлоо алдындагы үгүттү жүргүзүшүнүн жүрүшүндө чет мамлекеттердин мамлекеттик ишмерлерин пайдалануу менен ушундай формадагы жана мүнөздөгү үгүттү колдонушун алгылыксыз деп эсептейт жана талапкерлерге келечекте үгүттүн ушундай формаларын колдонуунун жол берилгистиги жөнүндө эскертет.
Баяндалгандын негизинде, «Кыргыз Республикасынын Президентин жана Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттарын шайлоо жөнүндө» Кыргыз Республикасынын конституциялык Мыйзамынын 22,28,43-беренелерин, «Кыргыз Республикасынын шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча шайлоо комиссиялары жөнүндө» Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 7, 18-беренелерин, «Кыргыз Республикасында шайлоону жана референдумдарды өткөрүүдө шайлоочулардын жана шайлоо процессинин башка субъекттеринин (катышуучуларынын) арыздарын (даттанууларын) шайлоо комиссиялары карап чыгышынын тартиби жөнүндө» Жобонун 1.9-пунктун, Шайлоочулардын жана шайлоо процессинин башка субъекттеринин арыздарын жана даттанууларын кароо боюнча жумушчу топтун2017-жылдын 24-сентябрындагы чечиминжетекчиликке алып, Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча борбордук комиссиясы

ЧЕЧИМ  КЫЛАТ:

1.Кыргыз Республикасынын жараны Турсунбек Акундун арызын канааттандыруудан баш тартылсын.
2.Өзүнүн үгүт кампаниясында чет мамлекеттердин мамлекеттик жана саясий ишмерлерин пайдалануунун жол берилгистиги, ал жазуу жүзүндөгү эскертүү чыгарууга жана талапкердин каттоосун жокко чыгарууга алып келиши мүмкүн экендиги жөнүндө катталган Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкерлерге эскертилсин.
3.Ушул чечим Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча борбордук комиссиясынын расмий сайтына жарыялансын.
4.Ушул чечимдин аткарылышын контролдоо Кыргыз Республикасында шайлоону жана референдумдарды өткөрүүдө шайлоочулардын жана шайлоо процессинин башка субъекттеринин арыздарын жана даттанууларын кароо боюнча жумушчу топтун жетекчиси А.Т.Асаналиевге жүктөлсүн.