А.К. Мадумаровдун, К.К. Исаевдин Б.Асановдун  арызы жѳнүндѳ

2020-жылдын 9-декабрында Борбордук шайлоо комиссиясына А.Мадумаровдун, К.Исаевдин, Б.Асановдун (мындан ары текст боюнча - арыз ээлери) 2020-жылдын 9-декабрындагы № 01-12/3676 арызы келип түшкѳн. Борбордук шайлоо комиссиясы арызды карап чыгып тѳмѳндѳгүлѳрдү белгилейт.

Арызда Кыргыз Республикасынын Конституциясынын 68-беренесинин 2-бѳлүгүнѳ ылайык Кыргыз Республикасынын Президентинин ыйгарым укуктарын аткарган кызмат адамы пассивдүү шайлоо укугун жогото тургандыгы, ошондуктан С. Жапаров Кыргыз Республикасынын Президентин мѳѳнѳтүнѳн мурда шайлоодо Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкер болууга укуксуз экендиги кѳрсѳтүлгѳн.

Кыргыз Республикасынын Президенти ыйгарым укуктарын мѳѳнѳтүнѳн мурда тапшыргандан кийин жаралган кырдаалдын ѳзгѳчѳлүгү, ѳлкѳдѳ бийликтин вакуумуна жол бербѳѳ, мамлекеттик башкаруунун туруктуулугун камсыз кылуу максатында КР Конституциясынын 68-беренесинде кѳрсѳтүлгѳн кызмат адамынын КР Президентинин ыйгарым укуктарын аткарууну ѳткѳрүп берүү нормасы КР Конституциясында каралган эмес деп эсептешет.

Арыз ээлери туруктуулукту сактоо жана жолун жолдоочулукту камсыз кылуу максатында КР Конституциясында КР Президентинин ыйгарым укуктарын аткарган кызмат адамы Жогорку Кеңешти мѳѳнѳтүнѳн мурда шайлоону дайындоого, Өкмѳттү отставкага жѳнѳтүүгѳ жана КР Президентинин кызмат ордуна талапкер болууга укуксуз экендиги кѳрсѳтүлгѳн деп эсептешет. Мындай конституциялык тыюу салуу КР Президентинин кызмат ордуна талапкерлер үчүн бирдей укуктук шарттарды түзүүнү камсыз кылуу жана шайлоонун натыйжаларына таасир этүү үчүн бийликти жана административдик ресурстарды пайдаланууга жол бербѳѳ максатында каралган.

Ошону менен бирге, арыз ээлери 2020-жылдын 12-ноябрында С. Жапаров КР Президентин мѳѳнѳтүнѳн мурда шайлоого катыша тургандыгын жана КР Президентинин ыйгарым укуктарын аткарууну ѳткѳрүп бергендигин, мындай билдирүүсүн 2020-жылдын 14-ноябрында С. Жапаров тарабынан кол коюлган Премьер-министрдин кызматтык ыйгарым укуктарын убактылуу токтото туруу жѳнүндѳ тескемеси менен тастыктагандыгын кѳрсѳтүшкѳн. Ушуга байланыштуу арыз ээлери С. Жапаров КР Президентинин ыйгарым укуктарын аткаруусун ѳткѳрүп берүүгѳ тийиш эмес, аткени ал ѳзүндѳ КР Премьер-министринин кызмат ордун сактап турган, деп эсептешет.

Өзүнүн пассивдүү шайлоо укугун жүзѳгѳ ашыруу жана КР Президентин мѳѳнѳтүнѳн мурда шайлоого катышуу үчүн С. Жапаров КР Премьер-министринин кызмат ордунан отставкага кетүүсү зарыл болчу, бул, арыз ээлеринин пикири боюнча, КР Конституциясынын 68-беренесин бузууга алып келген.

Демек, Борбордук шайлоо комиссиясы С. Жапаровдун КР Президентинин кызмат ордуна кѳрсѳтүү ниети жѳнүндѳ арызын кабыл алууга жана талапкердин ылайык келүүсүн тастыктоо жѳнүндѳ маалымдама берүүгѳ тийиш эмес болчу деп эсептешет, бул «Кыргыз Республикасынын Президентин жана Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттарын шайлоо жѳнүндѳ» КР конституциялык Мыйзамынын 50-беренесин бузуу болуп саналат, бул арыз ээлеринин пикири боюнча, «Кыргыз Республикасынын шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча шайлоо комиссиялары жѳнүндѳ» КР Мыйзамынын 6-беренесин бузууга алып келген, ал эми мыйзамга ылайык КР жараны шайлоого бирдей негизде катыша тургандыгын кѳрсѳткѳн КР Конституциясынын 4-беренесинде чагылдырылган бирдей укуктук негиздерди камсыз кылуу Борбордук шайлоо комиссиясынын милдети болуп саналат.

КР Президентинин кызмат ордуна талапкердин ыйгарым укуктуу ѳкүлү А.С. Мощин А.Мадумаровдун, К.Исаевдин, Б.Асановдун арызына жазуу жүзүндѳгү каршы пикирин берди. Арызда кѳрсѳтүлгѳн жүйѳлѳргѳ макул эмес экендигин, мындай арыз негизсиз жана тѳмѳндѳгү негиздер боюнча баш тартууга жатат деп эсептейт.

КР Президентинин кызмат ордуна талапкердин ыйгарым укуктуу ѳкүлү А.С. Мощиндин берген каршы пикиринде берилген арызда «Кыргыз Республикасынын Президентин жана Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттарын шайлоо жѳнүндѳ» КР конституциялык Мыйзамынын 53-беренесинде белгиленген каттоодон баш тартуу үчүн негиздер камтылган эмес деп кѳрсѳтүлгѳн.

Каршы пикирде КР Конституциясынын 68-беренесинин 2-бѳлүгүнүн талаптары КР Президентинин ыйгарым укуктарын аткарып жаткан адамга карата жайылтыла тургандыгы, ал эми Борбордук шайлоо комиссиясына арыз берген учурда С. Жапаров КР Президентинин милдеттерин аткарган адам болуп саналбагандыгы, анткени ал КР Конституциясынын 66-беренесине ылайык эл алдында КР Президентинин милдетин аткаруу боюнча ыйгарым укуктарын ѳткѳрүп берүү жѳнүндѳ билдирүү жасагандыгы кѳрсѳтүлгѳн. «Кыргыз Республикасынын Өкмѳтү жѳнүндѳ» КР конституциялык Мыйзамынын 19-беренесине ылайык КР Премьер-министринин милдеттерин аткаруу КР биринчи вице-премьер-министрине жүктѳлгѳн, ошондуктан талапкер С. Жапаровдо пассивдүү шайлоо укугунун жоктугун тастыктаган кандайдыр бир мыйзамдуу жана иш жүзүндѳ негиздер жок.

Ушуга байланыштуу А.Мадумаровдун, К.Исаевдин, Б.Асановдун арызын канаатандырбай калтырууну суранган.

Арыз Кыргыз Республикасында шайлоо жана референдум ѳткѳрүүдѳ шайлоочулардын жана шайлоо процессинин башка катышуучуларынын даттанууларын жана арыздарын кароо боюнча Жумушчу топтун жыйынында арыз ээлеринин, кызыкдар тараптардын ѳкүлдѳрүнүн катышуусунда каралган.

Кароонун жыйынтыгы боюнча Жумушчу топ тарабынан КР Президентинин кызмат ордуна талапкер С. Жапаровду каттоодон баш тартуу жѳнүндѳ А.Мадумаровдун, К.Исаевдин, Б.Асановдун арызын канаатандыруудан баш тартуу тууралуу чечим кабыл алынган.

Борбордук шайлоо комиссиясы ѳзүнүн жыйынында жогоруда аталган Жумушчу топтун маалыматын жана чечимин угуп жана талкуулап, арыз ээлеринин жана КР Президентинин кызмат ордуна талапкердин ыйгарым укуктуу ѳкүлү А.С. Мощиндин жүйѳлѳрүн, түшүндүрмѳлѳрүн жана сунуш кылган материалдарын карап чыгып, тѳмѳндѳгүдѳй корутундуга келет.

КР Конституциясынын 68-беренесинин 1-бѳлүгүндѳ мына булар белгиленген: «Ушул Конституцияда көрсөтүлгөн себептер боюнча Президент өз ыйгарым укуктарын мөөнөтүнөн мурда токтоткон учурда жаңы Президент шайланганга чейин анын ыйгарым укуктарын Жогорку Кеңештин Төрагасы аткарат. Президенттин ыйгарым укуктарын Жогорку Кеңештин Төрагасы аткарууга мүмкүн болбогон учурда Президенттин ыйгарым укуктарын Премьер-министр же Премьер-министрдин милдетин аткаруучу адам аткарат».

2020-жылдын 15-октябрында КР Президенти С.Ш. Жээнбеков ѳзүнүн ыйгарым укуктарын мѳѳнѳтүнѳн мурда токтоткондугу тууралуу ачык билдирүү жасаган. 2020-жылдын 16-октябрында Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңеши ѳзүнүн ыйгарым укуктарын мѳѳнѳтүнѳн мурда токтоткондугу тууралуу КР Президенти С.Ш. Жээнбековдун арызын уккан. Жогорку Кеңешитн мурдагы спикери К.Исаев КР Президентинин ыйгарым укуктарын аткарууга мүмкүн эместиги жѳнүндѳ бидирген.

2020-жылдын 16-октябрында КР Премьер-министри С. Жапаров «Президенттин ыйгарым укуктарын аткарууну кабыл алуу жѳнүндѳ» Жарлык чыгарган.

КР Конституциясынын 68-беренесинин 2-бѳлүгү «Президенттин ыйгарым укуктарын аткарып жаткан кызмат адамдары Жогорку Кеңешке мөөнөтүнөн мурда шайлоо дайындоого, Өкмөттү кызматтан кетирүүгө, мөөнөтүнөн мурда Президенттик шайлоодо Президенттин кызмат ордуна талапкер болууга укуксуз» экендигин белгилейт.

2020-жылдын 14-ноябрында С. Жапаров КР Президентинин ыйгарым укуктарын аткарууну ѳткѳрүп берүү жѳнүндѳ билдирүү жасаган.

Ошол эле күнү КР Жогорку Кеңешинин Тѳрагасы Т.Т. Мамытов КР Президентинин ыйгарым укуктарын аткарууну кабыл алуу тууралуу билдирүү жасаган, ошол учурдан тартып Т.Т. Мамытов Президенттин милдеттерин аткарууну толук ѳлчѳмдѳ ишке ашырып жатат, бул тууралуу Президенттин Аппаратынын расмий билдирүүсү жана анын катышуусу менен ѳткѳрүлгѳн иш-чаралар айкындап турат.

Конституциялык Мыйзамдын 21-беренесинин 2-бѳлүгүнүн 1-пункту менен «Талапкер көрсөтүлгөн учурдан тартып жана шайлоонун натыйжалары аныкталганга чейин кызматтык же кызмат ордундагы ыйгарым укуктарын аткарууну токтотуп турат, эгерде ал төмөнкүлөрдөн болуп саналса: Жогорку Кеңештин депутатын же Президентти кошпогондо, мамлекеттик саясий кызматчы болсо» деп белгиленген.

Премьер-министрдин 2020-жылдын 14-ноябрындагы № 625 тескемесине ылайык С. Жапаров «Кыргыз Республикасынын Президентин жана Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттарын шайлоо жѳнүндѳ» КР конституциялык Мыйзамынын (мындан ары- конституциялык Мыйзам) 21-беренесинин талаптарына ылайык Премьер-министрдин кызматтык ыйгарым укуктарын аткарууну токтоткон.

КР Конституциясынын 6-беренесинин 2-бѳлүгүндѳ «Конституциянын негизинде конституциялык мыйзамдар, мыйзамдар жана башка ченемдик укуктук актылар кабыл алынары» баяндалган.

КР Конституциясынын ушул нормасын аткарууда «Кыргыз Республикасынын ченемдик укуктук актылары жѳнүндѳ» КР Мыйзамынын 31-беренесинин 5-бѳлүгүндѳ «Мыйзамдардын нормалары Конституциянын жоболоруна толук ылайык келгендей түрдө, ал эми башка ченемдик укуктук актыларда камтылган нормалар - Конституцияга, конституциялык мыйзамдарга, кодекстерге жана мыйзамдарга ылайык чечмелениши керектиги» айтылган.

Конституциялык Мыйзамдын 21-беренесинин диспозициясы анын уландысы болуп саналат жана КР Конституциясынын 68-беренесинин 2-бѳлүгүн ачып кѳрсѳтѳт.

Мындай шартта, конституциялык Мыйзамдын талаптарына ылайык С. Жапаровдун КР Премьер-министринин кызматтык ыйгарым укуктарын аткарууну токтото турушу КР Конституциясынын 68-беренесинин 2-бѳлүгүндѳ белгиленген талаптарды аткаруунун натыйжасы болуп саналат.

Ошентип КР Президентинин кызмат ордуна талапкерлигин кѳрсѳткѳн учурга чейин С. Жапаров КР Президентинин ыйгарым укуктарын аткаруусун ѳткѳрүп берген жана КР Премьер-министринин кызматтык ыйгарым укуктарын аткарууну токтото туруган.

Арыз ээлеринин «кызмат адамынын Президенттин ыйгарым укуктарын аткаруу менен үзгүлтүксүз байланышы» бар экендиги жѳнүндѳ бекемдѳѳсү негизсиз.

Баяндалгандарга таянуу менен, ошондой эле С.Жапаров КР Президентинин ыйгарым укуктарын аткаруусун ѳткѳрүп бергендигин жана КР Премьер-министринин кызматтык ыйгарым укуктарын аткарууну токтото туругандыгын эске алып, Борбордук шайлоо комиссиясы КР Президентинин кызмат ордуна талапкер С. Жапаровдун документтерин алууда Борбордук шайлоо комиссиясынын аракеттери мыйзамсыз экендиги жѳнүндѳ арыз ээлеринин жүйѳлѳрүн негизсиз деп эсептейт.

Конституциялык Мыйзамдын 43-беренесинин 4-бѳлүгүнүн жетинчи абзацына ылайык «Арыздар (даттануулар) жүйөлүү болуп, аларга негизделген далилдер менен бирге берилүүгө тийиш.». Мындапй шартта Борбордук шайлоо комиссиясы А.Мадумаровдун, К.Исаевдин, Б.Асановдун арызы канаатандырылууга жатпайт деп эсептейт.

Баяндалгандардын негизинде, КР Конституциясынын 6, 68-беренелерин, «Кыргыз Республикасынын Президентин жана Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттарын шайлоо жѳнүндѳ» КР конституциялык Мыйзамынын 21, 43-беренелерин, «Ченемидк укуктук актылар жѳнүндѳ» КР Мыйзамынын 31-беренесин, «Кыргыз Республикасынын шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча шайлоо комиссиялары жѳнүндѳ» Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 6, 7, 18-беренелерин, Кыргыз Республикасында шайлоо жана референдум ѳткѳрүүдѳ шайлоо комиссиялары тарабынан шайлоочулардын жана шайлоо процессинин башка субьекттеринин (катышуучуларынын) арыздарын (даттанууларын) кароонун тартиби жѳнүндѳ жобону жетекчиликке алып, Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча борбордук комиссиясы тѳмѳндѳгүдѳй

ЧЕЧИМ КЫЛАТ:

1. С. Жапаровду Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкер катары каттоого жол берилбей тургандагы жана аны талапкерликке каттоодон баш тартуу жѳнүндѳ А.Мадумаровдун, К.Исаевдин, Б.Асановдун арызын канаатандыруудан баш тартылсын.

2. Бул чечим Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча борбордук комиссиясынын расмий сайтына жарыялансын.

3. Бул чечимдин аткарылышын контролдоо Кыргыз Республикасында шайлоо жана референдум ѳткѳрүүдѳ шайлоочулардын жана шайлоо процессинин башка катышуучуларынын арыздарын дана даттанууларын кароо боюнча Жумушчу топтун жетекчиси, Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча борбордук комиссиясынын мүчѳсү А.Т. Асаналиевге жүктѳлсүн.

ТӨРАГА                                                                                                  Н.ШАЙЛДАБЕКОВА

Бишкек ш., 2020-жылдын 12-декабры

№ 290