КР БШК мүчѳлѳрү А.Г. Бекматов жана К.А. Маматов 2023-жылдын 12-13-октябрында Санкт-Петербург, Россия Федерациясы ѳтүүчү КМШга катышкан мамлекеттердин электроалдык эгемендигин коргоо» боюнча эл аралык семинарга катышууда.

Демократияны, парламентаризмди ѳнүктүрүүгѳ жана КМШ МПА катышкан мамлекеттердин жарандарынын шайлоо укуктарын сактоого мониторинг жүргүзүү эл аралык инстититу; коопсуздук жана жаңы чакырыктарга жана коркунучтарга каршы аракеттенүү чѳйрѳсүндѳ мыйзамдарды шайкеш келтирүү боюнча КМШ МПАдагы биргелешкен комиссия; коргоо жана коопсуздук маселелери боюнча КМШ МПАнын туруктуу комиссиясы; Ленинград облусунун шайлоо комиссиясы; СПбГУ политология факультети семинардын уюштуруучулары болуп саналышат.

Семинарга коргоо жана коопсуздук маселелери боюнча КМШ МПАнын туруктуу комиссиясынын жана коопсуздук жана жаңы чакырыктарга жана коркунучтарга каршы аракеттенүү чѳйрѳсүндѳ мыйзамдарды шайкеш келтирүү боюнча КМШ МПАдагы биргелешкен комиссиянын мүчѳлѳрү, чет ѳлкѳлѳрдүн шайлоо органдарынын, укук коргоо органдарынын, адистешкен аналитикалык борборлордун, ЖОЖдордун жана эксперттик коомдоштуктардын ѳкүлдѳрү катышууда.

Семинардын алкагында «Электроалдык эгемендикти коргоонун мыкты тажрыйбалары», «Шайлоолорго жана референдумдарга чет ѳлкѳлүк кийлигишүүгѳ каршы аракеттенүү тажрыйбасы», «Шайлоолорду жана референдумдарды ѳткѳрүү учурунда коомдук коопсуздукту камсыз кылуу» боюнча тегерек столдор ѳткѳрүлүүдѳ.

Электроалдык эгемендикти коргоо боюнча кабыл алынып жаткан чаралар жѳнүндѳ К.А. Мамытов ѳзүнүн докладында баяндады. К.А. Мамытов ѳз сѳзүндѳ Кыргыз Республикасынын мыйзамдары эркин, акыйкат жана демократиялуу шайлоолорду ѳткѳрүү үчүн укуктук шарттарды түзүп жаткандыгын белгиледи. Электроалдык эегемендикти жүзѳгѳ ашыруу максатында Кыргыз Республикасы улуттук мыйзамдарга жана демократиялуу шайлоонун эл аралык стандарттарына ылайык укуктук, саясий, маалыматтык, технологиялык чараларды кабыл алып жатат.

Мыйзамдар менен шайлоочуларга карата – 18 жаш курак, биометрикалык катталуунун болушу; талапкерлерге карата – башка мамалекеттин жарандыгынын жоктугу, мыйзамда белгиленген куракка чыгуу, мамлекеттик тилди билиши, туруктуу жашоо цензи – 15 жыл, билиминин болушу, соттуулугунун жоктугу; шайлоо процессинин башка катышуучуларына – талапкердин, саясий партиялардан талапкердин ѳкүлдѳрү, ыйгарым укуктуу ѳкүлдѳрү, ишенимдүү адамдары – чет элдик жарадыгы бар жана жарандыгы жок адамдар болушу мүмкүн эмес экендиги каралган.

Каржылоо, маалымдоо жана үгүт жүргүзүү жаатында шайлоо процессине чет элдик мамлекеттик органдардын, мекемелердин жана ишканалардын, башкка чет элдик юридикалык жактардын, алардын филиалдарынын жана ѳкүлчүлүктѳрүнүн, чет ѳлкѳлүк жарандардын, чет элдик жарандар жана юридикалык жактар катышуучусу болуп саналган, Кыргыз Республикасынында катталган эл аралык уюмдардын катышуусуна тыюу салуу каралган. Шайлоолордун аныктыгын технологиялык камсыз кылуу электроалдык эгемендикти коргоонун биринчи кезектеги чарасы болуп саналат. Шайлоочулардын так эсебин алуу, добуш берүүнүн жыйынтыгын чыгаруу биометрикалык идентификациянын технолгоияларын, добуштарды автоматтык эсептѳѳнү ишке киргизүү жолу менен жүзѳгѳ ашырылууда.

Мыйзамдуулукту камсыз кылуу, шайлоо мыйзамдарын бузууга бѳгѳт коюу максатында шайлоолорду даярдоодо жана ѳткѳрүүдѳ шайлоо комиссиялары менен мамлекеттик органдардын ишин координациялоо ѳтѳ маанилүү. Бул үчүн шайлоо комиссияларында ыкчам чара кѳрүүчү координациялык топтор (ЫЧКТ) түзүлѳт, алардын курамына тийиштүү деңгээлдеги шайлоо комиссияларынын мүчѳлѳрү, прокуратура органдарынын, ички иштер органдарынын, улуттук коопсуздук органдарынын ѳкүлдѳрү киришет. ЫЧКТ механизми шайлоодо жаралган талаш-тартыштарды ыкчам чечүүгѳ мүмкүнчүлүк берип, бузууларга натыйжалуу бѳгѳт коюп, ошондой эле шайлоочулардын укуктарын коргоо боюнча кабыл алынган чаралар жѳнүндѳ жарандарга байма-бай маалымдоого мүмкүнчүлүк берет.

Киберкоопсуздукту коргоо жаатында санариптик ѳнүктүрүү боюнча мамлекеттик саясатты түзүүдѳ жана жүзѳгѳ ашырууда Кыргыз Республикасында киберкоопсуздукту камсыз кылуу олуттуу жагдай болуп саналары белгиленди. КР БШК тарабынан туруктуу негизде ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдар менен ѳз ара аркетте потенциалдуу коркунучтарды алдын алуу, аныктоо жана четтетүү боюнча чаралар кѳрүлүп жатат.

КР БШК басма сѳз кызматы