2023-жылдын 22-23-июнунда Чолпон-Ата шаарында «XXI кылымдын шайлоолору: ар түрдүүлүк, мыкты тажрыйбалар, актуалдуу маселелер жана ѳнүгүү жолдору» боюнча биринчи Ысык-Кѳл электроалдык форуму болуп ѳттү.

Форумдун биринчи «Шайлоо укугун жана процессин ѳркүндѳтүү» тегерек столунда кѳз карандысыз эксперт Д.И. Нарымбаев чыгып сүйлѳп, форумдун мааниси белгиледи.

Академиялык коомдоштуктун, жарандык коомдордун эксперттери, мамлекеттик органдардын жана эл аралык уюмдардын ѳкүлдѳрү чыгып сүйлѳштү;

- Курманов З.К., Кыргыз Респрубликасынын ТИМ Дипломатиялык академиясынын проректору, КР парламентниин депутаттарын шайлоонун тартибинин мисалында шайлоо моделинин эволюциясы тууралуу баяндады.

- Сыргабаев С.Б., К. Карасаев атындагы БМУнун социология жана саясий-укуктук билимдер кафедрасынын башчысы рефрендумдар саясий кырдаалды турукташтыруудагы, мамлекеттик бийликтин ар түрдүү институттарынын ортосунда карма-каршылыкты жеңип ѳтүүдѳгү ролу тууралуу баяндады.

- Маматов К.А., КР БШКнын мүчѳсү рефрендумдун үч түрүн – жѳнѳкѳй, альтернативдүү жана татаал (кѳп түрдүү) түрлѳрүн ѳткѳрүүгѳ мүмкүнчүлүк берген тажрыйбаны ишке киргизүү тууралуу пикир алмашты.

- Мушкет И.И., КМШ МПА Кеңешинин катчылыгынын жетекчисинин орун басары Кѳз карандысыз Мамлекеттердин Шериктештигине катышкан мамлекеттерде демократиялуу шайлоолордун стандарттары, шайлоо укуктары жана эркиндиги жѳнүндѳ иликтѳѳлѳргѳ баяндама жасады.

Ал «конвенция универсалдуу мүнѳзгѳ ээ экендигин, ал улуттук укук системасынын ѳзгѳчѳлүгүн эске алуу менен дүйнѳнүн бардык аймактарындагы мамлекеттердин шайлоо мыйзамдарын ѳркүндѳтүүгѳ негиз болушу мүмкүн» экендигин белгиледи.

- Балдовская Е.А., Беларусь Республикасынын Борбордук шайлоо комиссиясынын катчысы Белоруссиянын шайлоо мыйзамдарына жакында эле киргизилген ѳзгѳртүүлѳр жүнүндѳ баяндап берди.

- Султанов К.К., Кыргыз Республикасынын Тышкы иштер министрлигинин ѳзгѳчѳ тапшырмалар боюнча элчиси чет ѳлкѳлѳрдѳ жүрүшкѳн Кыргыз Республикасынын жарандарынын шайлоо укуктарын камсыз кылуу практикасынын бет ачарын ѳткѳрдү.

- Алтыбаева А.Т., Кыргыз Республикасынын аялдар кеңешинин республикалык бирикмесинин тѳрайымы, Добрецова Н.Н., Кыргыз Республикасынын ѳнүктүрүү саясаты институтунун башкармасынын тѳрайымы Кыргызстандын шайлоолоруна, ѳзгѳчѳ жергиликтүү ѳз алдынча башкаруунун ѳкүлчүлүктүү органдарына аялдардын катышуусун активдештирүү чѳйрѳсүндѳ ѳздѳрүнүн тажрыйбалары менен бѳлүштү.

- Омурканова Ч.А., «Эгль» КФ директору ден соолугунун мүмкүнчүлүгү чектелүү адамдардын шайлоо укуктарын камсыз кылуу боюнча 2015-жылдагы аткарган иштери жѳнүндѳ ой бѳлүштү.

- Мамытова К., «Жалпы иш» КФ эксперти ѳзүнүн сѳзүндѳ адилет жана ачык шайлоону ѳркүндѳтүүдѳ коомдук байкоочулардын ролун белгиледи.

- Джумабаев А.Р., кѳз карандысыз медиа-эксперт шайлоо мезгилинде жана саясий маалыматтарды жаратууда ЖМК ролу жѳнүндѳ айтып берди.

- Урманбетова Ж.К., «Манас» кыргыз-түрк университетинин профессору, ф.и.к. ѳзүнүн сѳзүндѳ шайлоонун укуктук маданиятын жѳнгѳ салуу катары салттардын, моралдын, мыйзамдын жана технологиялардын ролун белгиледи.

- Букамбаева А.Ж., КР БШКнын жарандык билим берүү жана шайлоо технологиялары борборунун директору жарандык билим берүүнү ѳнүктүрүү боюнча келечектеги пландар жѳнүндѳ ой бѳлүштү.

Ушул тегерек столдун экинчи сессиясы шайлоонун мыйзамдуулугу жана коопсуздугу маселелерине арналды.

- Шайназаров Т.У., КР БШК тѳрагасынын орун басары ыкчам таасир этүүчү координациялык топтун иштери аркылуу шайлоо комиссиялары менен укук коргоо органдарынын ѳз ара аракеттерин координациялоо боюнча практика жѳнүндѳ бяндап берди. Ал мындай ѳз ара аракеттердин практикасы ѳзүнүн натыйжалуу экендигин далилдеп, шайлоо процессине киргизилген мыкты тажрыйбалардын бири экендигин белгиледи.

- Адыл уулу Кубан, КР Башкы прокурорунун орун басары шайлоо мыйзамдарын бузгандыгы үчүн юридикалык жоопкерчиликтин механизмдерин ѳркүндѳтүү боюнча баяндама менен чыгып сүйлѳдү.

- Кутбердиева М.М., КР БШКнын укуктук камсыз кылуу бѳлүмүнүн башчысы шайлоону ѳткѳрүүдѳ соттук тартипте даттануу жол-жоболорунун ѳзгѳчѳлүктѳрү тууралуу баяндама жасады.

- Аширходжаев Э.Д., КР ички иштер министриинин орун басары шайлоолордо укук бузуулардын алдын алуу жана бѳгѳт коюу боюнча ичики иштер органдары тарабынан кабыл алынып жаткан чаралар тууралуу айтып берди.

- Джаманбаева Ж.А., КР Омбудсмени КР Омбудсмени институту тарабынан парламенттик кѳзѳмѳлдүн алкагында байкоо жүргүзүү жѳнүндѳ маалымат берди.

- Гайпкулов И.Т., КР БШК мүчѳсү Кыргыз Республикасындагы шайлоо ѳнѳктүгүндѳ финансылык ачык-айкындыкты камсыз кылуу тажрыйбасы жѳнүндѳ баяндама менен чыгып сүйлѳдү.