Үгүт иштеринин жүрүшүндө кандай эрежелер сакталышы керек?

08 мая 2023

Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча борбордук комиссиясы, Кыргыз Республикасынын «Кыргыз Республикасынын Президентин жана Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттарын шайлоо» жөнүндөгү Мыйзамынын 22-беренесине ылайык, «Кыргыз Республикасынын жарандарына, талапкерлерге, саясий партияларга шайлоо өткөрүүдө мамлекет тарабынан  конституциялык Мыйзамга, Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык эркин үгүт иштерин жүргүзүүнү камсыз кылынаарын эске салат.

Кыргыз Республикасынын жарандары, талапкерлер, саясий партиялар шайлоого катышуу үчүн, ар кандай талапкерлерди, талапкерлердин тизмесин жактап же аларга каршы үгүт жүргүзүүгө, талапкерлердин же саясий партиялардын шайлоо алдындагы программаларын эркин жана ар тараптуу талкуулоого укуктуу.

Үгүттөө чогулуштарда, митингдерде, жалпыга маалымдоо каражаттары, ошондой эле интернет-басылма аркылуу жүргүзүлүшү мүмкүн. Шайлоо комиссиялары үгүт жүргүзүүнү жана шайлоочулар менен жолугушууларды өткөрүүнү камсыз кылууга тийиш».

Мыйзамга ылайык үгүт иштеринин жүрүшүндө төмөнкү талаптар  сакталуусу зарыл:

  • улуттук, этностук, расалык, диний, аймактар аралык кастыкты, басмырлоолорго, кастыкка чакырган гендердик жана башка социалдык артыкчылыктарды пропагандалоого;
  •  бийликти басып алуу, конституциялык түзүлүштү зомбулук менен өзгөртүү жана мамлекеттин бүтүндүгүн бузуу чакырыктарына;
  • согушту пропагандалоого;
  •  чет мамлекеттердин саясий жана мамлекеттик ишмерлери менен көпчүлүк катышкан иш-чараларды жалпыга маалымдоо каражаттарында чагылдыруу менен өткөрүүгө, башка мамлекеттердин мамлекеттик жана саясий ишмерлеринин сүрөттөрүн пайдалануу менен фото жана көрмө материалдарды пайдаланууга жана Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында тыюу салынган жалпыга маалымдоо каражаттарынын эркиндигинен кыянаттык менен пайдалануунун башка түрлөрүнө;
     

Үгүт иштеринин алкагында: 

  • Ибадат кылуу имараттарына, курулмаларына жана аларга тиешелүү аймактарга, кооптуу жана зыяндуу өндүрүштөрү бар объекттерге, электр станцияларга, темир жолдорго, мунай куурларга жана жогорку чыңалуудагы электр берүү линияларына, пенитенциардык тутумдун объекттерине, саламаттык сактоонун мамлекеттик жана муниципалдык уюмдарына, мектепке чейинки балдар мекемелерине, мектепке чейинки билим берүүчү жана жалпы билим берүүчү уюмдардын ичинде жана уюмдарга жакын жерлерде (аралыгы 100 метрден аз) үгүт иш-чараларын жүргүзүүгө, үгүт материалдарын таратууга жол берилбейт.
  • Шайлоо алдындагы үгүт иштери маалында коомдук иш-чараларды өткөрүүдө көчөдө, стадиондордо концерт, театралдаштырылган оюн-зоок, спорттук мелдештерди өткөрүүгө тыюу салынат.

Талапкерлер, алардын өкүлдөрү, саясий партиялардын өкүлдөрү, жалпыга маалымдоо каражаттары, башка жактар шайлоо алдындагы өнөктүктөргө катышууда билип туруп жалган маалыматтарга негизделген жана талапкерлердин, саясий партиялардын абийирине, ар-намысына же ишмердик беделине зыян келтирген жарыялоолорго жол берүүгө укуксуз. Мындай жарыялоолорго жол берген жалпыга маалымдоо каражаттары, интернет-басылмалар талапкердин, саясий партиянын талабы боюнча төгүндөөнү акысыз жарыялоо же чындыкка дал келбеген же аны бурмалаган макалага же кабарга түшүндүрмө берүү мүмкүнчүлүгүн түзүүгө милдеттүү».

Шайлоо дайындалган учурдан тартып тыюу салынат:

Борбордук шайлоо комиссиясы тарабынан бекитилген тизмекке ылайык, талапкерлердин тизмесин көрсөткөн саясий партиянын символикасын, талапкердин сүрөтүн камтыган басылма үгүт материалдарын, төш белгилерди, футболкаларды, баш кийимдерди, моюн орогучтарды кошпогондо:

  • Шайлоочуларга акча каражаттарын төлөп берүүгө;
  •  шайлоочуларга белектерди жана башка материалдык баалуулуктарды тапшырууга; товарларды жеңилдетилген шартта сатууга;
  •  кандай болбосун товарларды акысыз таркатууга, акысыз же жеңилдетилген шарттарда кызмат көрсөтүүлөргө.

Үгүт жүргүзүүгө жана кандайдыр бир үгүт материалдарын таратууга укугу жок:

  • мамлекеттик жарандык жана муниципалдык кызматкерлер;
  • Жогорку Кеңештин депутаттарын кошпогондо, мамлекеттик саясий кызматтарды, жергиликтүү кеңештердин депутаттарын кошпогондо, атайын мамлекеттик жана саясий муниципалдык кызмат орундарын ээлеген адамдар;
  • шайлоо комиссиясынын өкүлдөрү;
  • байкоочулар, эл аралык байкоочулар;
  • диний кызматкерлер:

      •     кайрымдуулук иштерин жүргүзгөн уюмдардын уюштуруучулары жана мүчөлөрү;

  • 18ге толо элек, жашы жете элек жарандар;
  • чет өлкөлүк жарандар, уюмдар;
  • жарандыгы жок адамдар;

· аймактык коомдук өзүн өзү башкаруу органдын кызматкерлери;
 

Конституциялык мыйзамга ылайык «Шайлоо комиссиялары  шайлоо алдындагы үгүт иштеринин талаптарынын аткарылышын көзөмөлгө алат жана мыйзам бузуулар катталган учурда тиешелүү чараларды көрөт».

Борбордук Шайлоо комиссиясы, шайлоо эрежелеринин бузулуусу боюнча суроолор жаралса, Ыкчам чара көрүүнүн координациялык тобуна кайрылса болоорун эске салат:

КР БШК маалымат бѳлүмү