КР БШКда БШК төрагасы Н. Шайлдабекованын АКШнын Мамлекеттик департаментинин майыптыгы бар адамдардын укуктары боюнча атайын кеңешчиси Сара Минкара менен жолугушуусу болуп өттү.

Жолугушуунун жүрүшүндө делегация мүчөлөрү майыптыгы бар адамдар үчүн республикадагы шайлоо процессинин инклюзивдүүлүгүн камсыздоо боюнча чаралар менен таанышты.

Бул ишти натыйжалуу жүргүзүү максатында ДМЧАлардын шайлоого катышуусу үчүн шарттарды камсыздоо маселелерин сергек жана даректүү чечүү үчүн БШК менен иштөөгө барыдан мурда майыптыгы бар адамдардын өздөрүнүн коомдук бирикмелерин тартуу чечилди.

КР БШКнын жумушчу тобу иштеп чыккан майыптыгы бар адамдардын шайлоо укуктарын камсыздоо боюнча зарыл чаралардын комплекси шайлоо мыйзамдарын өркүндөтүү боюнча Стратегияга кирди, парламент тарабынан жактырылды жана шайлоо жөнүндө конституциялык мыйзамдын бир бөлүгү жана ага ылайык ченемдердин аткарууга милдеттүү комплекси болуп калды. Ал төмөнкүлөрдү камтыйт: участоктордун жеткиликтүүлүгү, ДМЧАларды жана алардын ар бир участок боюнча муктаждыктарын эсепке алуу чараларын, майыптыгы бар адамдардын партиялардын тизмелериндеги квоталары боюнча чараларды, атайын тариздер менен маалымдоо ж.б. чараларын.

БШК төрагасы Кыргызстандагы майыптыгы бар адамдардын шайлоо укуктарын камсыздоону өркүндөтүү процессинде Кыргызстандын мамлекеттик органдарынын, шайлоо комиссияларынын жана жарандык коомунун күч-аракеттерине колдоо көрсөткөндүгү үчүн USAIDге, IFESке ж.б. эл аралык уюмдарга ыраазычылыгын айтты.

Атайын кеңешчи С.Минкара коомдун бардык мүчөлөрүн, анын ичинде майыптыгы бар адамдардын катыштырмайынча коом күчтүү демократиялуу коом болушу мүмкүн эместигин белгиледи. Демократиялык коомдо ар бир адамдын үнү угулушу абдан маанилүү. Инклюзивдүүлүк, жеткиликтүүлүк, шайлоого жана шайланууга жана өлкөнүн коомдук-саясий турмушуна толук баалуу катышууга мүмкүнчүлүк майыптыгы бар адамдар абдан чоң мааниге ээ болот.

Кыргызстан тараптан көрүлгөн чаралар майыптыгы бар адамдардын шайлоо укуктарын камсыздоо тармагында чоң жетишкендик болуп саналат. Шайлоонун инклюзивдүүлүгү боюнча колдоо көрсөтүүгө жана бирге иштөөгө биз даярбыз.

Майыптыгы бар адамдардын шайлоо укуктары боюнча жумушчу тобунун төрагасынын орун басары, «Эгль» КФ директору Ч. Омурканова шайлоолордо ДМЧАлар шайлоочу жана талапкер катары гана катышпастан, майыптыгы бар адамдар коомдук байкоочу катары дагы бир нече жылдардан бери шайлоолорго байкоо жүргүзүп келатышкандыгы тууралуу маалымат берди. «Эгль» фондунун планында саясий партиялар өз программаларында майыптыгы бар адамдардын көйгөй маселелерин кандай чагылдыраарын изилдөө, майыптыгы бар адамдардын арасында шыктандыруучу жана билим берүүчү курстарды өткөрүү дагы бар.

Жолугушууга төмөнкүлөр катышты:

- Вероника Элькинс, АКШнын КРдеги Элчилигинин маданият жана билим берүү маселелери боюнча кеңешчиси; Ноэль Бауэр, USAIDдин демократия жана мамлекеттик башкаруу маселелери боюнча бөлүмүнүн директору; Мокеева Назгуль, USAIDдин долбоорлорду башкаруу боюнча адиси;

- БШК төрагасынын орун басары Н. Койчукеев, «Эгль» КФ директору Омурканова Ч.А., эксперт Медетов М., БШКнын Жарандык билим берүү борборунун кызматкерлери.

Маалымат үчүн:

Майыптыгы бар адамдардын шайлоо укуктарын ишке ашырууну өркүндөтүү боюнча көрүлгөн чаралар:

- мыйзамдар менен төмөнкү милдеттүү ченемдер каралган: майыптык түрүн жана талап кылынуучу жардамды көрсөтүү менен майыптыгы бар адамдардын керектөө картасын түзүү жолу менен ар бир участок боюнча майыптыгы бар адамдарды жыл сайын эсепке алуу; талапкерлердин жана саясий партиялардын үгүт материалдарынын жалпы нускасынын санынын бир пайызынан кем эмес сандагысын атайын форматта басып чыгаруу; саясий партиялардын тизмелерине карата майыптыгы бар адамдар боюнча квота сактоо бөлүгүндө талаптар.

- ар бир УШК добуш берүү үчүн атайын кабина, чоңойтуп көрсөтүүчү айнек (лупа), трафарет, Брайль ариби менен басылган добуш берүүчү бюллетендер, добуш берүү нускамалары менен камсыздалууга тийиш. Шайлоочуларга маалымдоо үчүн Брайль ариби менен маалыматтык плакаттар, китепчелер даярдалат.

- пандус менен жабдылган шайлоо участокторунун саны 2021-жылы 85%га (2017-ж. – 25% болгон) чейин көбөйдү. БШКнын бул багыттагы урааны: “Майыптыгы бар адамдардын саясий укуктарын ишке ашырууну жакшыртуу аркылуу майыптыгы бар адамдардын социалдык-экономикалык укуктарын ишке ашырууну жалпы жакшыртуу”. Атап айтканда, мисалы, шайлоо участокторунун 80%ы мектептерде жайгашкан, ошентип, шайлоо алкагында шайлоо участокторунун жеткиликтүүлүгүн камсыздоо аркылуу соцобъектилердин жарандар үчүн жеткиликтүүлүгү жакшыртылды.

- угуусу жана сүйлөөсү бузулган шайлоочуларга маалымдоо үчүн БШКнын CALL-борбору WhatsApp номери боюнча шайлоочулар менен видео байланышты ишке киргизди, угуусу жана сүйлөөсү бузулган шайлоочулар ал аркылуу жаңдоо тили менен суроолоруна жооп алышат. БШКнын CALL-борборуна майыптыгы бар адамдар туруктуу негизде тартылат.

КР БШК аппаратынын маалымат бөлүмү