Тренингдин катышуучулары Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттарын кайра шайлоонун жүрүшүндө шайлоо алдында үгүт жүргүзүү эрежелеринин өзгөчөлүктөрү, ошондой эле шайлоо комиссияларына даттанууларды жана арыздарды берүү тартиби жана шайлоо мыйзамдарынын ченемдерин бузгандык үчүн жоопкерчилик менен тааныштырылып, бул маселелер жана шайлоо комиссиялары тарабынан каралуучу талаш-тартыштар, талапкерлердин шайлоо фонддорун түзүү тартиби, шайлоо өнөктүгүн каржылоо боюнча түшүндүрмө берилди.

КР БШК аппаратынын укуктук камсыздоо бөлүмүнүн башчысы М.Кутбердиева шайлоо алдында үгүт жүргүзүү этабы 7-февралдан тартып башталып, 26-февралда саат 08.00дө аяктаарын маалымдады.

Шайлоо алдындагы үгүт бардык талапкерлерди, талапкерлердин тизмелерин каттоо мөөнөтү аяктаган күндөн тартып башталат жана добуш берүү башталганга 24 саат калганда токтойт.

Талапкерлер, алардын өкүлдөрү, саясий партиялардын өкүлдөрү, жалпыга маалымдоо каражаттары, башка жактар шайлоо алдындагы өнөктүктөргө катышууда билип туруп жалган маалыматтарга негизделген жана талапкерлердин, саясий партиялардын абийирине, ар-намысына же ишмердик беделине зыян келтирген жарыялоолорго жол берүүгө укуксуз. Мындай жарыялоолорго жол берген ЖМК жана интернет-басылмалар талапкердин талабы боюнча төгүндөөнү акысыз жарыялоо же чындыкка дал келбеген же аны бурмалаган макалага же кабарга түшүндүрмө берүү мүмкүнчүлүгүн түзүүгө милдеттүү.

Тренингде бир мандаттуу шайлоо округдары боюнча талапкерлер үчүн акысыз обо убактысынын көлөмү жумуш күндөрү региондук телерадиоуюмдардын каналдарында отуз мүнөттөн кем эмес болушу керек экендиги белгиленди. “5-канал” борбордогу бир мандаттуу эки округ боюнча акысыз обо убактысын берет. Акысыз бөлүнгөн обо убактысынын жалпы көлөмүнүн жарымынан кем эмеси талапкерлерге дебаттарды жана ушуга окшогон үгүт иш-чараларын биргелешип өткөрүүлөрү үчүн гана берилет. Бардык талапкерлерге акысыз обо убактысындагы бул үлүшүн пайдаланууга бирдей негиздерде жол берилиши керек.

Талапкерлердин, саясий партиялардын шайлоочулар менен жолугушуу өткөрүү үчүн мамлекеттик жана муниципалдык менчиктеги жайларды бөлүп берүү жөнүндө арыздары, мамлекеттик органдар жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары тарабынан алар берилген күнү каралат. Талапкерге, саясий партияга шайлоочулар менен жолугушуу үчүн жай бөлүп берүүдөн баш тартылган учурда, мамлекеттик жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары баш тартуу жөнүндө жазуу жүзүндөгү жүйөлүү чечимди берүүгө милдеттүү.

Тренингдин катышуучуларына маалыматтык материалдарда жалпы нускасынын бир пайызынан аз эмес саны ден соолугунун мүмкүнчүлүктөрү чектелүү шайлоочулар үчүн окуганга ыңгайлуу чоңойтулган арипте, сурдокотормону же субтитрди колдонуу, ошондой эле Брайль арибин же атайын каражаттарды колдонуу зарыл экендиги тууралуу маалымат берилди.

Тренингде шайлоо талаш-тартыштары, аларды кароо мөөнөттөрү жана жол-жоболору дагы окутуп, үйрөтүлдү. Конституциялык-укуктук жоопкерчилик шайлоо мыйзамдарында каралганы айтылды, анын өзгөчөлүктөрү мында: шайлоо комиссияларынын чечимдеринин негизинде соттон тышкары тартипте ишке ашырылуучу көп сандагы санкциялар; ошондой эле шайлоо укугунда санкциялар кыска убактагы мүнөзгө ээ болот б.а. шайлоо мыйзамдары боюнча мажбурлоо чаралары белгилүү бир шайлоо өнөктүгү мезгилинде гана колдонулат.

Каржылык айкындуулукту түзүү үчүн БШК шайлоо процессинин катышуучуларын шайлоо фонддорун түзүү эрежелери, каржы жоопкерчилигин жана отчёттулукту камсыздоо маселелери боюнча окутууда. Шайлоо жана саясий өнөктүктөрдү каржылоого байкоо жүргүзүүдө БШКга колдоо көрсөтүү боюнча улуттук кеңешчи Н. Джумабаева шайлоо фонддоруна түшкөн акча каражаттары улуттук валютада гана кабыл алынарын белгиледи. Көрсөтүлгөн эсептер боюнча кирешелер эсептелбейт жана төлөнбөйт. Белгиленген өлчөмдөн ашык түшкөн акча каражаттары шайлоо фондуна чегерилүүгө жатпайт жана жарандарга жана уюмдарга кайтарылып берилет.

Атап айтканда, жарандар жана укуктук жактар аткаруучу акы төлөнүүчү иштер жана кызмат көрсөтүүлөр жазуу жүзүндө (келишим, эсеп-фактура, коштомо кагаз, кабыл алуу-өткөрүү актысы ж.б.) таризделүүгө тийиш.

Келишимдер тараптардын реквизиттерин, тапшырылуучу иштин көлөмү жөнүндө маалыматтарды, анын наркын, иштердин түрлөрү боюнча бааларды (калькуляция, смета), акы төлөө тартибин, иштерди аткаруу мөөнөтүн, тараптардын жоопкерчилигин жана башка шарттарды камтууга тийиш.

Аткарылган иштер жана кызмат көрсөтүүлөр тапшырыкчы (каржы маселеси боюнча ыйгарым укуктуу өкүл) жана аткаруучу кол койгон аларды кабыл алуу актылары же берилген продукцияга коштомо кагаз документтери менен ырасталууга тийиш.

КР БШК аппаратынын маалымат бөлүмү