Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнчаборбордук комиссиясы «Жарандык платформа» коомдук фонду жана Жарандык өнүгүү институту менен биргеликте “2021-жылдагы Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттарын шайлоонун

 жүрүшүндө үгүт өнөктүгүн жүргүзүү өзгөчөлүктөрү” деген тема боюнча талапкерлигин көрсөткөн талапкерлер, талапкерлердин жана талапкерлердин тизмесин көрсөткөн саясий партиялардын ыйгарым укуктуу өкүлдөрү үчүн окутуу тренингин уюштурду.

Бишкектеги тренинг талапкерлерге жана саясий партияларга Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттарын шайлоонун жүрүшүндө шайлоо алдындагы үгүт жүргүзүүнүн негизги эрежелерин, анын ичинде телекөрсөтүү жана радио боюнча, басылма жалпыга маалымдоо каражаттары жана интернет-басылма, үгүт материалдарын чыгаруу жана таратуу аркылуу үгүт жүргүзүүнү түшүндүрүү максатында бүт өлкө боюнча өтүүчү тренингдердин сериясын ачты. Тренингдерде шайлоо талаш- тартыштары, аларды кароо мөөнөттөрү жана жол-жоболору маселелери боюнча түшүндүрмө берилет.

КР БШК төрагасы Н. Шайлдабекова бийликтин мыйзам чыгаруу бутагында аймактардын, ар түрдүү саясий жана социалдык топтордун өкүлдөрүнүн тең салмагын күчөтүүгө багытталган аралаш тутум юоюнча депутаттарды шайлоо башкы өзгөчөлүгү болуп саналган учурдагы шайлоонун өзгөчөлүктөрү тууралуу айтып берди.

Учурда шайлоочулардын тизмесинде 3 млн 686 миң жаран катталган, алар өкүлчүлүктүн орточо ченеми 100 миң адам болгон 36 шайлоо округуна бөлүнгөн. Пропорционалдык тутумга байланыштуу саясий партиялардын аялдар, майыптыгы бар адамдар, жаштар жана этностук азчылык үчүн квоталарды сактоосу жөнүндө айтылды.

Парламентке шайлоонун мындай тутумун киргизүү аркылуу бир мандаттуу округдардан талапкерлерди жана партиялык тизме боюнча талапкерлерди шайлоого шайлоочуларга мүмкүнчүлүк берилет. Бул коомдун суроо-талабы болгон, ал ушул ченемде ишке ашырылган, мында партиялар демократиялык институт катары сакталууда. 2010 жана 2015-жылдардагы

шайлоо циклында өткөрүлгөн пропорционалдык тутум боюнча шайлоолор партиялардын калыптануусуна мүмкүнчүлүк берди. Тилекке каршы, партиялардын өнүгүүсүндө көп терс көрүнүштөр, анын ичинде добуш берүүдөн кийин талапкерлерди тизмеси алмашылган партиялык ички коррупция орун алды.

Өткөн шайлоо өнөктүктөрүнө талдоо жүргүзүүнүн негизинде административдик ресурсту колдонууга тоскоол болуучу жаңы жоболор киргизилди. Азыркы этапта шайлоо өнөктүгүнүн баардык эрежелер сакталуу менен мыйзам алкагында өтүүдө. Ошол эле учурда кийинки этаптарда бузууларды болтурбай коюу үчүн Борбордук шайлоо комиссиясы талапкерлер жана партиялар арасында түшүндүрүү иштерин жүргүзүүдө.

КР БШК мүчөсү У. Жылкыбаев үгүт өнөктүгүн жүргүзүүнүн, анын ичинде ибадат кылуу имараттарына, курулмаларына жана аларга тиешелүү аймактарга жакын жерлерде (аралыгы 100 метрден аз) үгүт иш-чараларын жүргүзүүгө, үгүт материалдарын таратууга жол берилбей тургандыгы жаңы ченемдер тууралуу маалымдады. Үгүт материалдарында тикелей жана кыйыр өздөштүрүп алынган маалыматтык бөлүктөрдү жана элементтерди (сүрөттөлүштөрдү) көрсөтүүгө же башкача пайдаланууга же диний тематикага шилтеме жасоого жол берилбейт.

Стадиондордо жана калктуу конуштардын көчөлөрүндө концерттерди жана театралдаштырылган оюндарды, ошондой эле спорттук иш-чараларды өткөрүүгө тыюу салынат. Ошондой эле республикалык жана жергиликтүү бюджеттерден каржылануучу мекемелердин жана уюмдардын

кызматкерлерин, аймактагы коомдук өз алдынча башкаруунун кызматкерлерин колтамга чогултууга, шайлоо алдында үгүт жүргүзүүгө тартууга тыюу салынган.

У. Жылкыбаев дебат өткөрүү эрежелери тууралуу айтып берди жана талапкерлер, саясий партиялар жалпы нускасынын бир пайызынан аз эмес саны ден соолугунун мүмкүнчүлүктөрү чектелүү шайлоочулар үчүн окуганга ыңгайлуу чоңойтулган арипте, сурдокотормону же субтитрди колдонуу, ошондой эле Брайль арибин же атайын каражаттарды колдонуу менен басылып чыккан үгүт материалдарын жарыялоого жана таркатууга милдеттүү экендигин эске салды.

Борбордук шайлоо комиссиясы тарабынан бекитилген тизмекке ылайык, талапкерлердин тизмесин көрсөткөн саясий партиянын символикасын, талапкердин сүрөтүн камтыган басылма үгүт материалдарын, төш белгилерди, футболкаларды, баш кийимдерди, моюн орогучтарды кошпогондо, шайлоо дайындалган учурдан тартып шайлоочуларды сатып алууга: шайлоочуларга акча каражаттарын төлөп берүүгө; шайлоочуларга белектерди жана башка материалдык баалуулуктарды тапшырууга; товарларды жеңилдетилген шартта сатууга; кандай болбосун товарларды акысыз таркатууга, акысыз же жеңилдетилген шарттарда кызмат көрсөтүүлөргө тыюу салынат.

Талапкерлер, алардын жакын туугандары, жубайы, талапкерлердин жана саясий партиялардын өкүлдөрү шайлоо дайындалган учурдан тартып жана шайлоонун натыйжалары жарыяланганга чейин кайрымдуулук иштерин жүргүзүүгө укуксуз.

КР БШК аппаратынын маалымат бөлүмү