БШК Араван айылындагы шайлоо процессинин катышуучуларына алдыдагы парламенттик шайлоонун өзгөчөлүктөрүн түшүндүрдү
05 октября 2021
Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча борбордук комиссиясы Араван айылында “2021-жылдагы Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттарын шайлоо: Талапкерлердин, саясий партиялардын шайлоо өнөктүгүн каржылоосунун айкындуулугу. Үгүт иштери жана шайлоо талаш-тартыштарын кароо” темасында тренинг өткөрдү.
Иш-чара БУУӨПтүн колдоосу менен 2021-жылдын 28-ноябрына белгиленген Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеӊешинин депутаттарын шайлоону даярдоо жана өткөрүүнүн алкагында депутаттыкка талакерлер, саясий партиялардын өкүлдөрү, округдук шайлоо комиссияларынын мүчөлөрү жана банк кызматкерлери үчүн өткөрүлдү.
Аралаш шайлоо тутумунун өзгөчөлүктөрү, бирдиктүү жана бир мандаттуу шайлоо округдарынан талапкерлерди көрсөтүү тартиби, шайлоо округдарын түзүү принциптери, схемалары жана чек аралары тууралуу катышуучуларга КР БШК шайлоо процессин уюштуруу башкармалыгынын башчысы Төлөгөн Айтикеев айтып берди. Талапкерлерди, талапкерлердин тизмесин каттоо үчүн зарыл болгон кандай документтер берилери айтылды, каттоодон баш тартуу себептери каралды. Атап айтканда:
- “КР Президентин жана КР Жогорку Кеӊешинин депутаттарын шайлоо жөнүндө” КР конституциялык Мыйзамына ылайык талапкерди каттоо үчүн зарыл болгон документтерди бербөө;
- талапкерлердин тизмесин каттоо үчүн "Кыргыз Республикасынын Президентин жана Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттарын шайлоо жөнүндө" Кыргыз Республикасынын конституциялык Мыйзамында каралган көрсөтүүнүн тартибин сактабоо;
- талапкердин пассивдүү шайлоо укугунун жоктугу;
- ушул шайлоодо талапкерди башка партиянын тизмесинде, же бирден көп шайлоо округдар боюнча катталгандыгынын фактысыны бар экендиги;
- талапкер же саясий партия өзүнүн шайлоо фондун түзбөгөндүгү;
- талапкердин башка мамлекеттин жарандыгына таандык болгондугу
Талапкерлердин тизмесине кирген айрым талапкерлерге карата «КР Президентин жана КР Жогорку Кеӊешинин депутаттарын шайлоо жөнүндө» КР конституциялык Мыйзамынын 61-беренесинде каралган, каттоодон баш тартуу үчүн негиздердин болуусу аларды талапкерлердин тизмесинен алып салуу үчүн негиз болуп кызмат кылышы мүмкүн.
Катышуучуларды арыздарды, даттанууларды берүү тартиби жана мөөнөтү, шайлоо талаш-тартыштарын кароо процедуралары, шайлоо мыйзамдарын бузгандыгы үчүн конституциялык жоопкерчилик менен тааныштырды. Алсак, шайлоо өткөрүү мезгилинде акча төлөө же болбосо акча каражаттарын таркатуу, материалдык баалуулуктарды тапшыруу же кайсы-бир кызмат ордун же башка ыраазычылыктарды алууга өбөлгө түзүү аркылуу шайлоочуларды сатып алуу IV категориядагы айып салууга жазаланат (жашы жете электерге 80 000 – 100 000 сомго чейин, башка жеке жактарга 180 000 – 220 000 сомго чейин).
Кыргыз Республикасынын Президенттигине талапкер, Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин же жергиликтүү кеңештин депутаттыгына талапкер, мамлекеттик бийликтин шайлануучу органдарына же жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарына талапкер, ушуга тете эле талапкердин жубайы, жакын туугандары жана ыйгарым укуктуу өкүлдөр, ишенимдүү адамдар тарабынан жасалган ушул эле жосун, V категориядагы айып салуу (жашы жете электерге 100 000 – 120 000 сомго чейин, башка жеке жактарга 220 000 – 260 000 сомго чейин) же I категориядагы (жашы жете электерге - 1 жыл 6 айга чейин, башка жеке жактарга – 2 жыл 6 айга чейин) эркиндигинен ажыратууга жазаланат.
Тренингде шайлоо талаш-тартыштары, шайлоо талаш-тартыштарын кароо мөөнөттөрү жана процедуралары, шайлоо мыйзамдарын бузуу үчүн конституциялык жоопкерчилик каралды. Алсак, Кыргыз Республикасынын Президенттигине талапкер, Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин, жергиликтүү кеңештин депутаттыгына талапкер, жергиликтүү өз алдынча башкаруунун аткаруучу органынын башчылыгына талапкер тарабынан билип туруп шайлоо жѳнүндѳ мыйзамдарда каралган анык эмес маалыматтарды, документтерди, анын ичинде башка мамлекеттин жарандыгы жоктугу тууралуу документти берүүсү, ошондой эле талапкерликке көрсөтүү, каттоо жана шайлоо үчүн тоскоолдук кылуучу маалыматтарды жашыруу – I категориядагы айып пул түрүндөгү жазага алып келет (жашы жете электерге 5 000 – 15 000 сомго чейин, башка жеке жактарга 20 000 – 30 000 сомго чейин).
Мамлекеттик жана муниципалдык кызматчылар жасаган ошол эле жосун, белгилүү бир кызмат ордун ээлөө же белгилүү бир иш менен алектенүү укуктарынан ажыратуу менен I категориядагы айып пул түрүндөгү жазага алып келет (жашы жете электерге 5 000 – 15 000 сомго чейин, башка жеке жактарга 20 000 – 30 000 сомго чейин).
КР БШК аппаратынын маалымат бөлүмү