Жогорку Кеӊештин депутаттарын шайлоонун жүрүшүндө шайлоо мыйзамдарынын нормаларын бузууларга чара көрүүлөрдү жана аракеттерди иштеп чыгуу боюнча Ош облусунун укук коргоо органдары үчүн тренинг уюштурулду. 

Окутуу Кыргыз Республикасынын шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча борбордук комиссиясы тарабынан, БУУӨПтүн колдоосу менен шайлоо процессинин бардык этаптарындагы бузууларга карата аракеттерде укук коргоо органдарынын квалификациясын жогорулатуунун туруктуулугун жана системдүүлүгүн камсыздоонун алкагында өттү.

Окутуу процессине карата жаӊыча мамилени калыптандырууну эске алуу менен тренингге тергөө, сурак органдарынын тажрыйбалуу өкүлдөрү, коомдук коопсуздук кызматынын кызматкерлери чакырылды.

КР БШКнын төрагасы Н.Шайлдабекова катышуучуларга аралаш шайлоо тутуму боюнча алдыда күтүлүүчү парламенттик шайлоонун өзгөчөлүктөрү жана укук коргоо органдары өз ишмердигинде кандай учурларды эске алуулары зарыл экендигин, ошондой эле чара көрүү схемалары тууралуу маалымат берди.  

 “Кыргызстан шайлоо тутумун реформалоонун жүрүшүндө шайлоонун аталган этабында коррупцияга жол бербестен, добуштарды саноодо тактыкка жетишти. Эгер добуш берүүнүн жыйынтыгына таасир этүү үчүн саясий партияларга шайлоо комиссиялары, райондук же жергиликтүү бийлик менен тил табышууга мүмкүн болбосо, анда шайлоо процессинин натыйжасы көз каранды болгон бир эле субъект – шайлоочу гана калат. 2016- жана 2020-жж. жергиликтүү шайлоолордогу массалык катталган добуш сатып алуулардын келип чыгышы ушундан.    

Эгер биз бул көйгөйдү чечкен болсок, анда ал ишенимдүүлүктү арттырат. Атап айтканда, ар бир жарандын шайлоо органдарын түзүүгө таасир этүү мүмкүнчүлүгү катары    жеткиликтүүлүктү камсыздоо мамлекеттин жарандарга карата жоопкерчилиги болуп эсептелет. Андыктан, добуштарды сатып алуу жана административдик ресурс маселесин чечүү зарыл. Ал үчүн мамлекеттик жетекчиликтин эле эмес, ЖӨӨБ органдарынын, бардык мамлекеттик органдардын жетекчилеринин да саясий эрки күчтүү болушу керек”, - деди ал.

Тренингде шайлоонун жүрүшүндө прокуратуранын ролу, анын ичинде каттоо жана маалыматтар журналына (КМЖ),  кылмыштардын жана жоруктардын бирдиктүү реестрине (КЖБР) маалыматтарды каттоо жана шайлоо мыйзамдары жаатында кылмыштар жана жоруктар боюнча сотко чейинки өндүрүштү ишке ашыруу тартиби тууралуу айтылды. Алсак, жасалган кылмыш жана жорук тууралуу сотко чейинки өндүрүш КЖБРге маалымат киргизилген учурдан тартып башталат. КЖБРге каттоо үчүн себептер төмөнкүлөр болушу мүмкүн: жарандын арызы; кызмат адамдарынын, БШК мүчөсүнүн билдирүүсү, ошондой эле жасалган кылмыш, жорук тууралуу күбөлөндүрүүчү жагдайлар түздөн-түз табылгандыгы тууралуу укук коргоо органдарынын кызматкеринин рапорту.  

Тергөөчү, прокурор төмөнкүлөрдү:

•  жасалган же даярдалып жаткан кылмыш тууралуу жарандардын арызын;
•  жасалган же даярдалып жаткан кылмыш тууралуу уюмдун ыйгарым укуктуу адамынын билдирүүсүн; 
• жасалган же даярдалып жаткан кылмыш тууралуу күбөлөндүрүүчү жагдайлар түздөн-түз табылгандыгы тууралуу кызмат адамынын, сурак органынын, тергөөчүнүн же прокурордун рапортун;
• чет өлкөдөн келген кылмыш иштери белгиленген, ошондой эле сотко чейинки өндүрүш материалдарын 

алган учурда тийиштүү маалыматтарды дароо Кылмыштардын бирдиктүү реестрине киргизүүгө милдеттүү.   

Сотко чейинки өндүрүштү ишке ашыруучу органдар бардык жасалган же даярдалып жаткан кылмыш тууралуу арызды же билдирүүнү кабыла алууга жана каттоого милдеттүү. Арыз берүүчүгө арызды же билдирүүнү кабыл алган адам, катталган убакытысы жана каттоо номери көрсөтүлгөн кылмыш тууралуу кабыл алган арызды же билдирүүнү  каттоо тууралуу документ берилет. Жасалган же даярдалып жаткан кылмыш тууралуу арызды же билдирүүнү каттоодон баш тартуу же жашырып коюу Кылмыш кодексинин 377-беренесине ылайык жоопкерчиликке тартылат (50 миӊден 100 миӊге чейин айып пул төлөө, белгилүү кызматтарды ээлөө укугунан ажыратуу менен эки жылга чейин эркинен ажыратуу).   

Ошондой эле шайлоо процессинин конституциялык-укуктук жоопкерчилигинин чаралары тууралуу да айтылды, алар:   

1. Бузуулар тууралуу оозеки жана жазуу түрүндөгү эскертүү (КР КМ 28-б., 9-б.)
2. Талапкерди, талапкерлердин тизмесин каттоодон баш тартуу (КР КМ 53-б., 3-б., КР КМ 61-б., 7-б.)   
3. Талапкерди, талапкердердин тизмесин каттоону, добуш берүүнүн жыйынтыгы, шайлоонун натыйжасы тууралуу шайлоо комиссиясынын чечимин жокко чыгаруу (КР КМ 28-б., 9-б., КР КМ 46-б., 2-б.)    
4. Шайланган талапкерди каттоону жокко чыгаруу (КР КМ 46-б., 1-б.) 
5. Добуш берүүнүн жыйынтыгын жараксыз деп табуу (КР КМ 37-б., 4-1-б.)
6. Шайлоо болбой калды деп эсептөө (КР КМ 37-б., 3-б.) 
7. Шайлоонун жыйынтыгын жараксыз деп табуу (КР КМ 37-б., 6-б.).

КР БШК аппаратынын маалымат бөлүмү