04.10.2017 №99 Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкер Ө.Т. Бабановдун ыйгарым укуктуу өкүлү Э.Б. Ирискулбековдун Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкер Ө.Т. Бабановдун шайлоо укуктарынын бузулушу жөнүндө арызы

Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча борбордук комиссиясына (мындан ары – Борбордук шайлоо комиссиясы) Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкер                   Ө.Т. Бабановдун ыйгарым укуктуу өкүлү Э.Б. Ирискулбековдон (мындан ары- арыз ээси) 2017-жылдын 16-сентябрында Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкер Ө.Т. Бабановдун (мындан ары-талапкер) шайлоо укуктарынын бузулушу жөнүндө арыз келип түштү.
Арыздануучу арызында 2017-жылдын 15-сентябрында Кыргыз Республикасынын вице-премьер-министри Темир Жумакадыров журналисттерге: “Өмүрбек Бабанов премьер-министр болуп турганда “Коопсуз шаар” долбоорун жүзөгө ашырууга бардык мүмкүнчүлүгү бар эле. Ал аны демилгеледи, бирок акырына чыккан жок...” деп билдиргенин көрсөткөн.
Арыз ээси Т. Жумакадыров тарабынан жайылтылган “Коопсуз шаар” долбоорун жүзөгө ашырууга байланышкан окуяларды талкууланышы талапкердин абийирине жана ар-намысына, ишкер беделине шек келтирет, анткени чындыкка дал келбейт, атайын жалган болуп эсептелет жана анын ишкер беделине жана шайлоочулардын ага карата мамилесине таасир этиши мүмкүн деп эсептейт.
Ошондой эле арыз ээси Кыргыз Республикасынын вице-премьер-министри Темир Жумакадыровдун Ө.Т. Бабановго карата зекүү менен анын “Коопсуз шаар” долбоорун жүзөгө ашырбагандыгы жөнүндө жогоруда чыгып сүйлөгөн сөзү анын иш жүзүндө Ө.Т. Бабановдун талапкерлигине каршы шайлоо алдындагы үгүт жүргүзүү болуп саналат деп эсептейт.  
Демек, арыз ээси Т. Жумакадыров тарабынан “Кыргыз Республикасынын Президентин жана Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттарын шайлоо жөнүндө” Кыргыз Республикасынын конституциялык Мыйзамынын (мындан ары- конституциялык Мыйзам)              22-беренесинин 15-бөлүгүнүн талаптары бузулган жана Кыргыз Республикасынын Коопсуздук кеңешинин 2017-жылдын 11-сентябрындагы чечими четке кагылган деп эсептейт жана Борбордук шайлоо комиссиясынан өтүнөт:
1. Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкер Ө.Т. Бабановдун шайлоо укуктарынын, ошондой эле Кыргыз Республикасынын вице-премьер-министри Темир Жумакадыров тарабынан Кыргыз Республикасынын Коопсуздук кеңешинин 2017-жылдын 11-сентябрындагы чечиминин бузулушу жөнүндө маселени кароону.
2. Кыргыз Республикасынын вице-премьер-министри Темир Жумакадыровду өзүнүн чыгып сүйлөгөн сөзүндөгү Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкер Ө.Т. Бабановдун дарегине караштуу бөлүгүнө төгүндөө жарыялоого милдеттендирүүнү. 
3. Кыргыз Республикасынын Коопсуздук кеңешинин 2017-жылдын               11-сентябрындагы чечиминин 2-пунктун жүзөгө ашырууга Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча борбордук комиссиясына жарандардын жана Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкерлердин шайлоо укуктарын бузууга жол берилбестиги тууралуу Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнө кайрылуу кабыл алууну.
Кыргыз Республикасынын Президентин шайлоону даярдоодо жана өткөрүүдө шайлоо алдындагы үгүт иштеринин эрежелеринин сакталышын көзөмөлдөө боюнча жумушчу тобу (мындан ары-Жумушчу топ) жогоруда айтылган арызды карап чыкты.
Өз далилдерин негиздөөгө арыз ээси, чындыгында эле Ө.Т. Бабанов Кыргыз Республикасынын Премьер-министри кызматын ээлеп турганда “Коопсуз шаар” долбоорун демилгелегенин көрсөткөн. Бирок                                    Т. Жумакадыров, Ө.Т. Бабанов бул долбоорду ага көз каранды болбогон жагдайлардан улам жүзөгө ашыра албаганын, ал саясий интригалардан улам 2011-жылдын декабрынан 2012-жылдын августуна чейин ээлеген кызматынан кетүүгө аргасыз болгонун айтпай, коомчулукту адаштырганын көрсөткөн. Андан бери 5 жыл өттү, бирок бул мезгилде бир да Өкмөт, жадагалса, аны аяктамак тургай, аталган долбоорду жүзөгө ашырууга киришкен да эмес.
Борбордук шайлоо комиссиясы арызды, «Информационное агентство 24.kg» интернет-сайтынын 2017-жылдын 15-сентябрындагы макаласын карап чыгып жана арыз ээсин угуп, төмөнкүлөрдү белгилейт:
Конституциялык Мыйзамдын 1-беренесинин 12 –абзацына ылайык, жарандардын шайлоо укугу бул Кыргыз Республикасынын жарандарынын мамлекеттик бийлик органдарына жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарына шайлоого жана шайланууга, анын ичинде талапкерлерди көрсөтүү, шайлоо алдындагы үгүт иштерин жүргүзүү, шайлоону өткөрүүгө байкоо жүргүзүү, добуш берүүнүн жыйынтыктарын белгилөөнү жана шайлоонун натыйжаларын аныктоону кошуп алганда, шайлоо комиссияларынын ишине байкоо жүргүзүү, ошондой эле башка шайлоо аракеттерине катышуу укугу.
Өзүнүн арызында жана Жумушчу топтун жыйналышында арыз ээси              Т. Жумакадыров тарабынан талапкердин кайсы шайлоо укугу бузулганын көрсөткөн эмес.
Конституциялык Мыйзамдын 2-беренесине ылайык Кыргыз Республикасында шайлоо жашыруун добуш берүү менен, жалпыга тең жана тикелей шайлоо укугунун негизинде жүргүзүлөт.
Кыргыз Республикасында шайлоо республиканын жарандарынын өздөрүнүн шайлоо укуктарын эркин жана ыктыярдуу жүзөгө ашырууларына негизденет. Жарандарды шайлоого катышууга же катышпоого мажбурлоо максатында, ошондой эле өз эркин аң-сезимдүү билдирүүлөрүндө аларга таасир тийгизүүгө эч кимдин укугу жок.
Кыргыз Республикасынын 2003-жылдын 1-августундагы № 185 Мыйзамы менен ратификацияланган 2002-жылдын 7-октябрындагы КМШ катышуучу-мамлекеттердеги демократиялык шайлоолордун, шайлоо укуктарынын жана эркиндиктеринин стандарты жөнүндө Конвенциянын                  8-беренесинин 2 –пунктуна ылайык, жарандын шайлоого катышуусу эркин жана ыктыярдуу болуп эсептелет. Аны эч ким кайсы бир талапкерге (талапкерлерге), кайсы бир талапкерлердин тизмесине“макул” же “каршы” добуш бергенге мажбурлай албайт, эч ким ага шайлоого катышууга же катышпоого, ошондой эле анын эркин билдирүүсүнө мажбурлоо максаты менен таасир эте албайт. Бир да шайлоочу ким тарабынан болбосун, ал талапкерге (талапкерлерге), талапкерлердин тизмесине кандай добуш бере тургандыгы же кандай добуш бергендигин жарыялоого мажбурланууга тийиш эмес.
Демек, “эркин аң-сезимдүү билдирүү” түшүнүгү өзүнө купуя добуш берүү, б.а. шайлоочулардын эркин билдирүүсүнө көзөмөлдүн жоктугу жана эркин билдирүү процессинде мажбурлоо жок экендиги сыяктуу түзүмдөрдү камтыйт.
Жогоруда айтылгандарды көңүлгө алып, Борбордук шайлоо комиссиясы Т.Жумакадыровдун билдирүүсүн жарандардын эркин аң-сезимдүү билдирүүсүнө таасир этүүчү форма деп эсептей албайт, демек, аталган билдирүү Кыргыз Республикасынын Коопсуздук кеңешинин 2017-жылдын 11-сентябрындагы чечиминин бузулушу боло албайт.
Конституциялык Мыйзамдын 1-беренесинин 22 –абзацына ылайык, шайлоо алдындагы үгүт болуп Кыргыз Республикасынын жарандарынын, талапкерлердин, шайлоо өнөктүгүнүн мезгилинде маалыматтарды даярдоо жана таратуу боюнча талапкерлердин, саясий партиялардын ыйгарым укуктуу өкүлдөрүнүн жана ишенимдүү адамдарынын шайлоочуларды тигил же бул талапкерлер (талапкерлердин тизмелери) үчүн же аларга каршы добуш берүүгө түрткөн, же түртүү максаты бар же иштери таанылат.
Конституциялык Мыйзамдын 22-беренесинин 10–бөлүгүнө ылайык, төмөнкүлөршайлоо алдындагы үгүт деп таанылат:
1) тигил же бул талапкер, талапкерлердин тизмеси үчүн добуш берүүгө же болбосо аларга каршы добуш берүүгө үндөөлөр;
2) айрым талапкерлерге, саясий партияларга карата колдоону билдирүү;
3) талапкерди, талапкерлердин тизмесин шайлоонун же шайлабай коюунун мүмкүн болуучу кесепеттерин баяндап жазуу;
4) талапкерлердин, алардын кесиптик иштерине же алардын өздөрүнүн кызматтык (кызмат орундук) милдеттерин аткарууларына байланышпаган ишмердиги жөнүндө маалыматтарды таратуу.
Арыз берүүгө негиз болгон Т.Жумакадыровдун басма-сөз жыйынында жасаган билдирүүсү шайлоо өнөктүгү мезгилинде маалыматты даярдоо жана таратуу боюнча ишмердүүлүк болуп эсептелбейт жана Конституциялык Мыйзамдын 22-беренесинин 10 –бөлүгүндө көрсөтүлгөн шайлоо алдындагы үгүттөөнүн бир да белгисин камтыбайт.
Мындан тышкары, өзүнүн билдирүүсүндө Т. Жумакадыров аракеттер кийинчерек да болгонун, бирок долбоорду эч ким жүзөгө ашыра албаганын белгилеген.
Арыз ээсинин Кыргыз Республикасынын вице-премьер-министри Темир Жумакадыровду өзүнүн чыгып сүйлөгөн сөзүндөгү Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкер Ө.Т. Бабановдун дарегине караштуу бөлүгүнө төгүндөө жарыялоого милдеттендирүүгө карата Борбордук шайлоо комиссиясы төмөнкүлөрдү белгилейт.
Конституциялык Мыйзамдын 28-беренесинин 5–бөлүгүнө ылайык, талапкердин талабы боюнча төгүндөө жарыялоого же чындыкка ылайык келбеген же аны бурмалаган макалага же билдирүүлөргө төгүндөө же түшүндүрмө жарыялоого милдети мындай жарыялоолорго жол берген жалпыга маалымдоо каражаттарына жүктөлгөн.
Жогоруда баяндалгандардын негизинде, “Кыргыз Республикасынын Президентин жана Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттарын шайлоо жөнүндө” конституциялык Мыйзамдын 43-беренесин, “Кыргыз Республикасынын шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча шайлоо комиссиялары жөнүндө” Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 7, 18-беренелерин, Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча борбордук комиссиясынын 2017-жылдын 07-июлундагы №212 токтому менен бекитилген «Кыргыз Республикасында шайлоону жана референдумдарды өткөрүү учурунда шайлоочулардын жана шайлоо процессинин башка субъекттеринин (катышуучуларынын) арыздарын (даттанууларын) шайлоо комиссиялары тарабынан кароо тартиби жөнүндө» Жобонун 1.6. пунктун, Кыргыз Республикасынын шайлоо жана референдум  өткөрүү процессинде шайлоочулардын жана шайлоо процессинин башка катышуучуларынын арыз даттанууларын кароо боюнча Жумушчу тобунун жана Кыргыз Республикасынын Президентин шайлоону даярдоодо жана өткөрүүдө шайлоо алдындагы үгүт иштеринин эрежелеринин сакталышын көзөмөлдөө боюнча Жумушчу тобунун 2017-жылдын 3–октябрындагы биргелешкен чечимин жетекчиликке алып, Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча борбордук комиссиясы
ЧЕЧИМ КЫЛАТ:
1.Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкер Ө.Т. Бабановдун ыйгарым укуктуу өкүлү Э.Б. Ирискулбековдун Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкер Ө.Т. Бабановдун шайлоо укуктарынын бузулушу жөнүндө арызын канааттандыруудан - баш тартылсын.
2.Ушул чечим Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча борбордук комиссиясынын расмий сайтына жарыялансын.
3. Ушул чечимдин аткарылышын контролдоо Кыргыз Республикасынын шайлоо жана референдум өткөрүү процессинде шайлоочулардын жана шайлоо процессинин башка катышуучуларынын арыз даттанууларын кароо боюнча жумушчу тобуна жана Кыргыз Республикасынын Президентин шайлоону даярдоодо жана өткөрүүдө шайлоо алдындагы үгүт иштеринин эрежелеринин сакталышын көзөмөлдөө боюнча жумушчу тобуна жүктөлсүн.

ТӨРАГА                      Н. ШАЙЛДАБЕКОВА

Бишкек ш., 2017-жылдын 04-октябры
№ 99