Саясий партиялардын 2020-жылдын 7-октябрындагы  арызы жѳнүндѳ

2020-жылдын 7-октябрында Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча борбордук комиссиясынын (мындан ары – Борбордук шайлоо комиссиясы) дарегине «Бир Бол», «Чоң Казат», «Республика», «Мекенчил», «Реформа», «Ыйман Нуру», «Ата Мекен», «Мекен Ынтымагы», «Бүтүн Кыргызстан», «Ордо», «Афганистандагы согуштун ардагерлеринин жана башка аскердик локалдуу кагылышуулардын катышуучуларынын» саясий партиясы, «Социал Демократтар» 12 саясий партиядан арыз келип түшкѳн (2020-жылдын 4-октябрында ѳткѳрүлгѳн шайлоолордун натыйжаларын анык эмес деп таануу жѳнүндѳ 2020-жылдын 5-октябрында мурда берген арызына кошумча).

2020-жылдын 7-октябрындагы арызында саясий партиялар тѳмѳндѳгүлѳрдү суранган:

1. Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык «Биримдик», «Мекеним Кыргызстан», «Кыргызстан» партияларына карата шашылыш чараларды кабыл алсын жана аталган саясий партиялардан талапкерлердин тизмесин каттоону жокко чыгарсын;
2. 2020-жылдын 4-октябрындагы шайлоолор легитимдүү эмес деп таанылсын;
3. Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешине кайра шайлоо дайындалсын.

Саясий партиялардын 2020-жылдын 7-октябрындагы арызын карап чыгып Борбордук шайлоо комиссиясы тѳмѳндѳгүлѳрдү белгилейт:

1) «Биримдик», «Мекеним Кыргызстан», «Кыргызстан» партияларына карата шашылыш чараларды кабыл алуу жана аталган саясий партиялардан талапкерлердин тизмесин каттоону жокко чыгаруу жѳнүндѳ арыз ээлеринин талаптары боюнча арыз ээлери административдик ресурстарды кыянатчылык менен пайдалануу, добуштарды сатып алуу, добуш берүүнүн жашырындуулугун бузуу, шайлоочуларга карата коркутуу жана күч колдонуу жана башка мыйзамдарды бузуулар болгондугун белгилешкен. Мында арыз ээлери мындай бузууларды далилдеген материалдарды кошумча иретинде берүүгѳ даяр экендигн айтышкан.

Арызда кѳрсѳтүлгѳн бузуулар Жазык кодексине жана Жоруктар жѳнүндѳ кодекске ылайык жоопкерчилик тартууга жатат. Алсак административдик ресурстарды кыянатчылык менен пайдалангандыгы үчүн жоопкерчилик Кыргыз Республикасынын Жоруктар жѳнүндѳ кодексинин 87-1-беренесинде каралса, добуштарды сатып алуу жана добуш берүүнүн жашырындуулугун бузгандык үчүн Кыргшыз Республикасынын Жазык кодексинин 191, 192-беренелеринде жоопкерчилик каралган, адар боюнча сотко чейинки ѳндүрүш ички иштер органдары тарабынан ишке ашырылат.

Ошентип, аталган бузууларды кароо жана укуктук баа берүү мыйзамдарга ылайык прокуратура органдарынын кѳзѳмѳлүндѳ ички иштер органдарынын компетенциясын кирет, ал эми аткаруу органдарынын жана ѳз алдынча башкаруу органдарынын кызмат амадарына карата - прокуратура органдарынын ыйгарым укуктарын кирет.

Ушуга байланыштуу Борбордук шайлоо комиссиясы саясий партиялардын 2020-жылдын 7-октябрындагы арызын жана арыздагы материалдарды арызда кѳрсѳтүлгѳн партиялар тарабынан бузууларга укуктук баа берүү үчүн Кыргыз Республикасынын Башкы прокуратурасына жана Ички иштер министрлигине жѳнѳтүүнү зарыл деп эсептейт.

Ошондой эле, Борбордук шайлоо комиссиясы конституциялык мыйзамда иш-аракеттери шайлоону анык эмес деп таануу үчүн негиз болуп саналган талапкерлерге карата кайра шайлоого катышууга тыюу салынганын белгилейт. Шайлоонун жүрүшүндѳ бузууларга жол берген саясий партиялардын кайра шайлоого катышуу маселеси мыйзамдар менен жѳнгѳ салууну талап кылат.

2) Арыз ээлеринин 2020-жылдын 4-октябрында ѳткѳрүлгѳн Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттарын шайлоону легитимсиз деп таануу жѳнүндѳ талаптары боюнча Борбордук шайлоо комиссиясы колдонуудагы мыйзамдарда «шайлоонун натыйжаларын легитимсиз деп таануу» термини камтылбагандыгын белгилейт.

Борбордук шайлоо комиссиясынын 2020-жылдын 6-октябрындагы № 249 токтому менен 2020-жылдын 4-октябрына дайындалган Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттарын шайлоодо шайлоо участкаларындагы добуш берүүнүн жыйынтыгы анык эмес деп таанылган.

3) Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттарын кайра шайлоо маселеси боюнча – конституциялык мыйзамдын 38-беренесинин 1-бѳлүгүнѳ ылайык, эгерде шайлоо жараксыз жана болбой калды деп таанылган, добуш берүүнүн жыйынтыктары боюнча талапкер, саясий партия шайланбай калган учурда, кайра шайлоо дайындалат. Кайра шайлоо бир айдын ичинде Борбордук шайлоо комиссиясы тарабынан дайындалат жана тиешелүү шайлоо комиссиялары тарабынан өткөрүлөт.

Ошентип, Борбордук шайлоо комиссиясы 2020-жылдын 6-ноябрына чейинки мѳѳнѳттѳ Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттарын кайра шайлоону дайындайт.

Борбордук шайлоо комиссиясы кайра шайлоо дайындалганга чейин парламентке ѳтүүдѳ шайлоо босогосун жана шайлоо күрѳѳсүнүн ѳлчѳмүн тѳмѳндѳтүү менен мыйзам деңгээлинде жарандардын кызыкчылыгын чагылдырган прарламетте саясий күчтѳрдүн ѳкүлчүлүгүн кеңейтүүнүн жана шайлоодон кийинки кризистин коркунучун тѳмѳндѳтүү үчүн укуктук шарттарды түзүүнүн зарыл экендигин белгилейт.

Ошондой эле 2-форма боюнча арыздын негизинде шайлоо мезгилинде шайлоо даректерин массалык түрдѳ, анын ичинде негизсиз алмаштыруунун терс тажрыйбасын эске алуу менен, барып-келүү эркиндиги укугун чектебей туруп, шайлоо дарегин бир жолку жана мѳѳнѳтүн ѳзгѳртүү боюнча ушул укукту колдононуунун тартибине ѳзгѳртүү киргизүү зарыл.

Баяндалгандардын негизинде, «Кыргыз Республикасынын Президентин жана Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттарын шайлоо жѳнүндѳ» Кыргыз Республикасынын конституциялык Мыйзамынын 38, 43, 44, 45, 47-беренелерин, «Кыргыз Республикасынын шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча шайлоо комиссиялары жѳнүндѳ» Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 7, 18-беренлерин жетекчиликке алып, Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча борбордук комиссиясы тѳмѳндѳгүдѳй

ЧЕЧИМ КЫЛАТ:

1. «Биримдик», «Мекеним Кыргызстан», «Кыргызстан» саясий партиялары тарабынан мыйзамдарды бузуу боюнча арыз ээлериндеги материалдарга укуктук баа берүү үчүн саясий партиялардын арызы Кыргыз Республикасынын Башкы прокуратурасына жана Ички иштер министрлигине жѳнѳтүлсүн.

2. «Бир Бол», «Чоң Казат», «Республика», «Мекенчил», «Реформа», «Ыйман Нуру», «Ата Мекен», «Мекен Ынтымагы», «Бүтүн Кыргызстан», «Ордо», «Афганистандагы согуштун ардагерлеринин жана башка аскердик локалдуу кагылышуулардын катышуучуларынын» саясий партиясы, «Социал Демократтар» саясий партияларына бузуулар фактысы боюнча сүрѳт-видеоматериалдарды жана башка далилдерди Кыргыз Республикасынын Башкы прокуратурасына жана Ички иштер министрлигине берүү сунушталсын.

3. Алдыда кайра шайлоо дайындала тургандыгына байланыштуу, жарандардын кызыкчылыгын чагылдырган прарламетте саясий күчтѳрдүн ѳкүлчүлүгүн кеңейтүү жана шайлоодон кийинки кризистин коркунучун тѳмѳндѳтүү үчүн укуктук шарттарды түзүү максатында Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешине тѳмѳндѳгү маселелерди кыска мѳѳнѳттѳ кароо боюнча кайрылсын:

- парламентке ѳтүүдѳ шайлоо босогосун жана шайлоо күрѳѳсүнүн ѳлчѳмүн тѳмѳндѳтүү маселесин;

- шайлоо дарегин бир гана жолу алмаштыруу боюнча (2-форма боюнча арыз) шайлоо дарегин алмаштыруу укугун колдонуу тартибин ѳзгѳртүү, бир облустун чектеринде шайлоо дарегин алмаштырууга тыюу салуу, ошондой эле арыздарпды кабыл алууну доубш берүүгѳ чейин 30 күн мурда аяктоо маселелерин;

- иш-аракеттери шайлоонун натыйжаларын анык эмес деп таануу үчүн негиз болуп саналган саясий партиялардын кайра шайлоого катышуусун мыйзам менен жѳнгѳ салуу маселелерин.

4. Ушул чечим Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча борбордук комиссиясынын расмий сайтына жарыялансын.

5. Ушул чечимдин аткарылышын контролдоо Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча борбордук комиссиясынын тѳрагасынын орун басары А. Бекматовго жүктѳлсүн.

ТӨРАГА                                                                                                                Н.ШАЙЛДАБЕКОВА

Бишкек ш. 2020-жылдын 8-октябры

№ 263