Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкерлер У.Т. Кочкоровдун, А.К. Сегизбаевдин, К.С. Асановдун ыйгарым укуктуу ѳкүлдѳрүнүн Коомдук телерадиоберүү корпорациясына карата
(YouTube видеохостингден алып салуу) даттануулары жѳнүндѳ

2020-жылдын 31-декабрында Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча борбордук комиссиясына (мындан ары – БШК) Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкерлерден тѳмѳнкүдѳй даттануулар келип түшкѳн:

- Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкерлер У.Т. Кочкоровдун ыйгарым укуктуу ѳкүлү А. Кочкоровдон (2020-жылдын 31-декабрында № 01-12/4112), даттанууда мына булар айтылган: «2020-жылдын 30-декабрында КР Президентинин кызмат ордуна талапкердлер КТРКнын эфиринде теледебатта чыгып сүйлѳшкѳн. Бул дебаттар КТРК эфиринде жана YouTube жана Facebook социалдык түйүнүндѳ түз алынып берилген. Ошондой эле 2020-жылдын 28 жана 29-декабрындагы түз алып берүүлѳр жогоруда аталган интернет ресурстарда бар, ал эми 2020-жылдын 30-декабрындагы түз алып берүүдѳгү теледебаттар жеткиликсиз болуп калган. Ушуга байланыштуу ыйгарым укуктуу ѳкүл тарабынан шайлоо мыйзамдары бузулгандыгы белгиленген жана мындай аракеттер административдик ресурстарды кыянаттык менен пайдаланууга жатат, ошондуктан бузулган укукту калыбына келтирүүнү суранган».

- Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкерлер А.К Сегизбаевдин ыйгарым укуктуу ѳкүлү К.К Күмүшбековдун (2020-жылдын 31-декабрында №01-12/4113 жана №01-12/4118) даттануусунда «КТРК дебаттар аяктагандан кийин теледебаттардын эфири YouTube социалдык түйүнүнѳн алып салынгандыгын ѳтѳ тынчсыздануу менен билдирген. Ушуга байланыштуу мындай факт сѳз эркиндигине коркунуч келтирилип, журналисттерди ѳлтүрүп, запкы тарттырган репрессивдүү жана кандуу режимди эске салууга ѳбѳлгѳ түзѳт. Ушуга байланыштуу КТРКнын байкоочу кеңешинен кыска мѳѳнѳттѳ ушул маселени кароону жана теледебаты толук эфирде кѳрсѳтүүнү суранган».

-Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкерлер К.С Асновдун ыйгарым укуктуу ѳкүлү А. Нурбек кызынын (2020-жылдын 31-декабрында № 01-12/4117) даттануусунда «чүчүкулакка жараша 2020-жылдын 28-30-декабрында КТРК каналында КР Президенитинин кызмат ордуна талапкерлердин теледебатынын биринчи туру ѳткѳрүлгѳн. Бирок КТРК каналынын расмий интернет сайттарында (Youtube жана Facebook) 2020-жылдын 28 жана 29-декабрындагы дебаттар гана жеткиликтүү. Ушуга байланышту КТРК тарабынан шайлоо алдындагы үгүт жүргүзүү мүмкүнчүлүгүн тең эмес камсыз кылуу жана административдик ресурстарды кыянаттык менен пайдалануу аркылуу шайлоо мыйзамдарын бузулган деп эсептейт жана бузулган укуктарды калыбына келтирүүнү суранган.»

Даттанууну объективдүү кароо максатында Жумушчу топтун жыйынына Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкерлер У.Т. Кочкоровдун ыйгарым укуктуу ѳкүлү А. Кочкоров жана А. Нурбек кызы (оффлайн түрүндѳ катышты), ошондой эле КТРК тарабынан телекѳрсѳтүү боюнча башкы директордун орун басары Ж.И. Уракунова жана укук маселелери боюнча аткаруучу директору М.Т.Толонов чакырылган.

Ушул маселени кароонун жүрүшүндѳ Жумушчу топтун жыйынында Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкердин ыйгарым укуктуу ѳкүлдѳрү КТРКнын аракеттери конституциялык Мыйзамдын 21-1-беренесинин 1-бѳлүгүн бузууга, административдик ресурстарды кыянатчылык менен пайдаланууга жата тургандыгын белгилешти.

Ушуга байланыштуу арыз ээлери КТРК жетекчилиги тарабынан «Кыргыз Республикасынын Президентин жана Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттарын шайлоо жѳнүндѳ» Кыргыз Республикасынын констиуциялык Мыйзамынын (мындан ары – конституциялык Мыйзам) 22-беренесинин 18-бѳлүгүн бузу болгондугун кѳрсѳтүшкѳн, Мыйзамга ылайык «Уюштуруучулары (тең уюштуруучулары, ээлери) мамлекеттик жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары же аларга ведомстволук баш ийүүдөгү мекемелер жана ишканалар болуп саналган, толугу менен же жарым-жартылай республикалык же жергиликтүү бюджеттин каражаттарынын эсебинен каржыланган жалпыга маалымдоо каражаттары жана интернет-басылмалары, ошондой эле салык жана милдеттүү төлөмдөрдү төлөөдө башка жалпыга маалымдоо каражаттарына салыштырганда жеңилдиктери бар жалпыга маалымдоо каражаттары жана интернет-басылмалары талапкерлерге, саясий партияларга шайлоо алдындагы үгүт иштерин жүргүзүүдө тең мүмкүнчүлүктөрдү камсыз кылууга милдеттүү.».

Талапкерлердин ѳкүлдѳрү теледебаттар КТРКнын расмий баракчаларында Facebook» жанаYouTube видеохостингинде https://www.youtube.com/watch?v=LxEaAVc-NF4&ab_channel=КТРК шилтемеси боюнча жана https://www.facebook.com/КТРКkg/videos/805472893370981 шилтемеси боюнча жайгаштырылгандыгын белгилеген. Бирок кийинки күнү теледебаттын 30.12.2020-жылдагы жазылмасы жогоруда кѳрсѳтүлгѳн баракчаларда жеткиликсиз болуп калган, ал эми 2020-жылдын 28 жана 29-декабрындагы теледебаттардын жазылмасы жеткиликтүү бойдон турган.

Ушуга байланыштуу Жумушчу топ тарабынан БШКга, КТРКга 30.12.2020-жылы ѳткѳрүлгѳн дебаттын жазылмасын мурдагы кѳлѳмүндѳ калыбына келтирүү, КТРК жетекчилигине административдик жаза колдонуу жана социалдык түйүндѳрдѳ акы тѳлѳнгѳн жарнамаларды пайдалануу менен шайлоо алдындагы үгүт жүргүзүүдѳ бирдей мүмкүнчүлүктү калыбына келтирүү сунушталган.

2021-жылдын 5-январындагы КР БШКнын жыйынына Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкерлер У.Т. Кочкоровдун ыйгарым укуктуу ѳкүлү А. Кочкоров, ошондой эле КТРКнын укук маселелери боюнча аткаруучу директору М.Т. Толонов жана КТРКнын компьютердик маалыматтык технологиялар бѳлүмүнүн начальниги А. Саятчинов оффлайн катышкан.

БШКнын жыйынында У.Т. Кочкоровдун ыйгарым укуктуу ѳкүлү ѳзүнүн даттануусун толук колдоду жана БШКнын мүчѳлѳрүнѳн анны толук кѳлѳмдѳ канаатандырууну ѳтүндү.

КТРКнын ѳкүлү 30.12.2020-жылдагы теледебаттардын жазылмаларын алмаштыруу учурунда – аталган жазылманы YouTube-каналынан алып салууда жана видео жазылманын сапаттуу жаңы версиясын (FullHD) жүктѳѳдѳ – маалыматты алып жүрүүчү иштен чыккандыгын белгиледи. Ушуга байланыштуу КТРКнын YouTube-каналына 30.12.2020-жылдагы КР Президентине талапкерлердин теледебаттарынын видео жазылмаларын жүктѳѳгѳ мүмкүнчүлүк болгон жок.

Конституциялык Мыйзамдын 22-беренесинин 13-бѳлүгүнѳ ылайык шайлоону ѳткѳрүүдѳ үгүт жүргүзүү телевизиондук дебаттар аркылуу ишке ашырылышы мүкүн.

Конституциялык Мыйзамдын 24-беренесине ылайык «Дебаттарды уюштуруунун жана ѳткѳрүүнүн тартиби Борбордук шайлоо комиссиясы тарабынан бекитилет.».

2020-жылдын 19-декабрында шайлоо мыйзамдарынын алкагында эфир убактысына бирдей жетүүнү камсыз кылуу максатында акысыз эфир убактысын бѳлүштүрүү боюнча, анын ичинде талапкерлердин теледебаттарга катышуусу үчүн чүчүкулак ѳткѳрүлгѳн.

Чүчүкулактын графигине ылайык КТРК тарабынан бардык КР Президентине талапкерлер үчүн шайлоо мыйзамдарына толук ылайык акысыз эфир убактысы берилген. Бирок шайлоо мыйзамдарында социалдык түйүндѳрдѳ теледебаттарды жарыялоонун тартиби жѳнгѳ салынган эмес. КТРК кѳрүүчүлѳрдүн аудиториясын кеңейтүү үчүн КР Президентинин кызмат ордуна талапкерлердин дебатын социалдык түйүндѳрдѳ жарыялап келген. Мында конституциялык Мыйзамдын 22-беренесинин 18-бѳлүгүнѳ ылайык жалпыга маалымдоо каражаттары талапкерлерге шайлоо алдындагы үгүттү жүргүзүүдѳ бирдей мүмүкүнчүлүктү камсыз кылууга милдеттүү.

2021-жылдын 4-январында КТРК тарабынан 2020-жылдын 31-декбарындагы теледебат тѳмѳндѳгү шилтеме боюнча калыбына келтирилген: https://www.youtube.com/watch?v=edVbsHo_q7c&list=PLCNXr3hIZKSrU4-oYPy175n-D7bqdxRNu&index=3.

Административдик ресурстардын колдонулушуна байланыштуу ыкчам чара көрүү координациялык топтун 2020-жылдын 31-декабрындагы № 34 маалыматына ылайык Кыргыз Республикасынын Башкы прокуратурасы материалдарды кароого жана чечим кабыл алуу үчүн Кыргыз Республикасынын Ички иштер министрлигине жѳнѳткѳн.

Ушуга байланыштуу БШК 2020-жылдын 30-декабрында ѳткѳрүлгѳн теледебаттардын видео жазылмасынын жоктугуна байланыштуу талапкерлерге шайлоо алдындагы үгүт жүргүзүүгѳ бирдей мүмкүнчүлүк камсыз кылынган эмес деп эсептейт. Анткени 2020-жылдын 28, 29-декабрында ѳткѳрүлгѳн башка талапкерлердин катышуусундагы теледебаттардын жазылмасы КТРКнын расмий баракчасына YouTube жана Facebook социалдык түйүндѳрүндѳ жайгаштырылган.

Баяндалгандардын негизинде, «Кыргыз Республикасынын Президентин жана Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттарын шайлоо жѳнүндѳ» Кыргыз Республикасынын конституциялык Мыйзамынын 22-беренесин, 28-беренесинин 1-бѳлүгүн, «Кыргыз Республикасынын шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча шайлоо комиссиялары жѳнүндѳ» Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 7, 18-беренелерин жетекчиликке алып, Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча борбордук комиссиясы

ЧЕЧИМ КЫЛАТ:

1. Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкерлер У.Т. Кочкоровдун, А.К. Сегизбаевдин, К.С. Асановдун Коомдук телерадиоберүү корпорациясына карата даттануулары – канаатандырылсын.

2. 2020-жылдын 30-декабрында ѳткѳн Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкерлердин дебаттарынын кѳрсѳтүүсү Коомдук телерадиоберүү корпорациясы тарабынан 2021-жылдын 4-январында баштапкы кѳлѳмүндѳ калыбына келтирилгендиги эске алынсын.

3. Даттануудагы маалыматтарды тийиштүү укук коргоо органына берүү жѳнүндѳ Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча борбордук комиссиясынын ыкчам чара көрүү координациялык тобунун маалыматы эске алынсын.

4. Материалдар Кыргыз Республикасынын Бузуулар жѳнүндѳ кодексине ылайык Коомдук телерадиоберүү корпорациясынын башкы директорун жоопкерчиликке тартуу жѳнүндѳ маселени кароо үчүн Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча борбордук комиссиясынын ыйгарым укуктуу кызмат адамына жѳнѳтүлсүн.

5. Бул чечим Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча борбордук комиссиясынын расмий сайтына жарыялансын.

6. Бул чечимдин аткарылышын контролдоо Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча борбордук комиссиясынын тѳрагасынын орун басары А.Г. Бекматовго жүктѳлсүн.

ТӨРАГА                                                                                                 Н.ШАЙЛДАБЕКОВА

Бишкек ш., 2021-жылдын 5-январы

№ 3