Жарандык билим берүүнү ѳнүктүрүү боюнча чаралар жөнүндө

Кыргыз Республикасынын Конституциясынын 48-беренесине ылайык «Мамлекет жарандардын укуктук маданиятын жана укуктук аң-сезимин жогорулатуу үчүн шарттарды түзөт».

«Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча борбордук комиссиясы жөнүндө» Кыргыз Республикасынын конституциялык Мыйзамынын 13-беренесине ылайык Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча борбордук комиссиясында (мындан ары – БШК) Жарандык билим берүү жана шайлоо технологиялары борбору (мындан ары – ЖББШТБ) иштөөдө, анын негизги милдеттери «жарандарды, шайлоочуларды (референдумдун катышуучуларын), саясий партиялардын, коомдук бирикмелердин ѳкүлдѳрүн, шайлоо органдарына талапкерлерди, алардын ишенимдүү адамдарын, байкоочуларды, жалпыга маалдымдоо каражаттарынын ѳкүлдѳрүн жана башка адамдарды укуктук жактан агартуу; жарандарды, бардык деңгээлдеги шайлоо комиссияларынын мүчѳлѳрүн, байкоочуларды жана шайлоо процессинин башка катышуучуларынын окутууну уюштуруу» болуп саналат.

Шайлоо системасына ишеним деңгээлин жогорулатуу жана жарандардын шайлоого катышуудагы жигердүүлүгүн арттыруу БШКнын артыкчылыктуу милдеттерине кирет. Алар демократиянын жана эл бийлигининин баалуулуктарын, мамлекеттик башкаруу системасын, шайлануучу органдардын ыйгарым укуктарын, адамдын жана жарандын укуктары менен эркиндиктерин, мамлекеттин жана коомдун иштерин башкарууга эркин жана реалдуу түрдө катышуу, ошондой эле ак ниет башкарууга жана өлкөнү туруктуу өнүктүрүүгө таасир этүүчү коомдогу эң маанилүү коомдук-саясий процесс катары шайлоону жарандардын түшүнүүсүн жана алар тууралуу кабардар болуусун жакшыртуу боюнча чаралар менен ишке ашырылышы мүмкүн.

Кыргыз Республикасынын Президентинин жарлыктары менен бекитилген Инсандын руханий-адеп-ахлактык өнүгүүсү жана дене тарбиясы жөнүндө концепция, 2021-2026-жылдары Кыргыз Республикасында Кыргыз жараны деп жарандардын өзүн таануусун өнүктүрүүнүн концепциясы, 2026-жылга чейин Кыргыз Республикасын өнүктүрүүнүн улуттук программасы, ошондой эле «Кыргыз Республикасынын мамлекеттик башкаруусуна санариптик технологияларды киргизүүнү активдештирүү боюнча кечиктирилгис чаралар жөнүндө» 2020-жылдын 17-декабрындагы № 64, «Калкка мамлекеттик жана муниципалдык кызмат көрсөтүүлөрдүн жеткиликтүүлүгүн жана сапатын жогорулатуу боюнча андан аркы чаралар жөнүндө» 2021-жылдын 8-февралындагы № 27 Кыргыз Республикасынын Президентинин жарлыктары укук маданиятын өнүктүрүүгө, инсанды тарбиялоого, жарандык билим берүүнү, санариптик мамлекетти жана коомду курууну ишке ашырууга багытталган.

Кыргыз Республикасынын шайлоо процессинде анын аныктыгын жана ачык-айкындыгын камсыз кылган бир катар жаңы технологиялар колдонулуп келүүдѳ. Шайлоо процессинин технологиялуулугунун жогорку деңгээлинде жарандардын санариптик көндүмдөрүн ѳнүктүрүү шайлоолордун саясий маданиятынын маанилүү компоненти болуп саналат.

Конституциянын, конституциялык Мыйзамдын, ѳлкѳнүн стратегиялык документтеринин жогоруда белгиленген нормаларын жүзѳгѳ ашыруу үчүн координациялоочу борбор – ЖББШТБ, ошондой эле аймактарда жарандык жана санариптик билим берүүнүн борборлору аркылуу жарандык жана санариптик билим берүүнүн системасын түзүү сунуш кылынат.

Мындай системаны түзүү үчүн БШК борбордо жана аймактарда жарандык санариптик билим берүү системасын комплекстүү ишке киргизүү алкагында мамлекеттик органдардын, жергиликтүү ѳз алдынча башкаруу органдарынын, жарандык коомдун уюмдарынын, ѳнүктүрүү боюнча ѳнѳктѳштѳрдүн дараметин, ресурстарын жана аракеттерин бириктирүүнү сунуш кылат.

Ушуга байланыштуу жарандык жана санариптик билим берүү боюнча долбоорду биргелешип ишке ашыруу үчүн БШК Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинети менен консультацияларды жүргүздү, натыйжада жарандык санариптик билим берүү системасын комплекстүү ишке киргизүү боюнча сунуш кылынган усул жактырылды, тийиштүү министрликтерге жана ведомстволорго тапшырмалар берилди.

Кызыкдар тараптардын күч-кубатын бириктирүүнүн негизинде аймактарда жарандык жана санариптик билим берүү борборлорун түзүү менен жарандык билим берүү тутуму төмөнкүдѳй тартипте ишке ашырылышы мүмкүн:

- Кыргыз Республикасынын Маданият, маалымат, спорт жана жаштар саясаты министрлигинин карамагындагы китепканалар жана жаштар борборлору, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын орун-жайлары, ошондой эле Кыргыз Республикасынын Билим берүү жана илим министрлигинин билим берүү уюмдары жарандык жана санариптик билим берүү борборлорунун материалдык-техникалык негизи болуп кызмат кылышы мүмкүн;

- жарандык жана санариптик билим берүү борборлорун техникалык жактан жабдуу үчүн БШКнын шайлоочуларды идентификациялоо үчүн жабдуулары колдонулат (шайлоолордун аралыгындагы мезгилде убактылуу пайдаланууга өткөрүп берүү менен), мында ал жабдууларды техникалык жактан тейлөө БШКнын ар бир райондо иштеген кызматкерлерине бекитилет;

- жарандык билим берүү программаларын ишке ашыруу үчүн БШКнын, китепканалардын жана жаштар борборлорунун, башка мамлекеттик органдардын, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдардын кадрлар курамы пайдаланылышы мүмкүн. Жарандардын бардык категориялары үчүн ар түрдүү форматта билим берүү жана маалыматтык иш-чараларды өткөрүү боюнча БШКнын, Маданият, маалымат, спорт жана жаштар саясаты министрлигинин тажрыйбасы маанилүү болуп саналат.

Ушул эле усул процессти материалдык-техникалык, уюштуруучулук жактан камсыз кылууда гана негиз болбостон, ошондой эле санариптик жана жарандык билим берүүнү түзүү үчүн негиз болушу мүмкүн. Программалык иш ЖББШТБ ѳзү иштеп чыккандардан, ошондой эле санариптик жана жарандык билим берүүнүн максаттарына жана милдеттерине ылайык келген мамлекеттик органдардын, жарандык коомдун уюмдарынын, коммерциялык уюмдардын колдо бар билим берүү, маалыматтык-агартуучулук программаларын кошуу аркылуу түзүлүшү мүкүн.

Жарандык билим берүүнүн максаттарын жана негизги багыттарын аныктоо максатында 2022-2026-жылдар аралыгында Жарандык билим берүүнүн стратегиясынын долбоору (мындан ары - Стратегиянын долбоору) иштелип чыккан.

Стратегияны иштеп чыгуунун зарылдыгы жарандык билим берүүнү кѳрѳ билүүгѳ, шайлоочулардын укуктук жана саясий маданиятын кѳтѳрүү үчүн системалуу жана максатка быгатталган ишти уюштурууга, бийлик жана башкаруу институттарына ишенимди жогорулатууга, ѳлкѳнүн турмушуна жана аны ѳнүктүрүүгѳ жарандарды жана жарандык коомду активдештирүүгѳ келип такалат.

Жарандык билим берүү жана шайлоо технологиялары борборунун максаттарына жана милдеттерине жетүү, Кыргыз Республикасынын жогоруда көрсөтүлгөн стратегиялык документтеринин жоболорун ишке ашыруу максатында, «Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча борбордук комиссиясы жөнүндө» Кыргыз Республикасынын конституциялык Мыйзамынын 3-беренесинин
6-пунктун, 4-беренесинин 1-бөлүгүнүн 10 жана 35-пункттарын, 8, 11 жана 13-беренелерин жетекчиликке алып,

Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча борбордук комиссиясы

ЧЕЧИМ КЫЛАТ:

1. 2022-2026-жылдарга Жарандык билим берүү стратегиясынын долбоору жактырылсын жана сунуштарды эске алуу менен толукталып иштелип чыксын.

2. Республиканын аймактарындагы китепканалардын жана жаштар борборлорунун, ошондой эле мамлекеттик органдар жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары тарабынан берилген башка орун-жайлардын базасында аймактарда жарандык жана санариптик билим берүү борборлорун уюштуруу, жана борборлорду техникалык жактан жабдуу үчүн шайлоочуларды идентификациялоо үчүн жабдууларды жана башка техниканы жѳлѳк катары пайдалануу концепциясы жактырылсын.

3. Бардык кызыкдар тараптардын дараметин жана ресурстарын бириктирүү аркылуу өлкөдө кеңири масштабда жарандык билим берүүнү өнүктүрүү боюнча Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча борбордук комиссиясынын Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинети, мамлекеттик органдар жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары, жарандык коомдук уюмдар, эл аралык өнөктөштөр менен өз ара аракеттенүүсү максатка ылайык деп эсептелинсин.

4. Ушул чечимден келип чыгуучу зарыл укуктук, уюштуруу, материалдык-техникалык жана башка чаралар көрүлсүн.

5. Ушул чечим Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча борбордук комиссиясынын расмий сайтына жарыялансын.

6. Ушул чечимдин аткарылышын контролдоо Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча борбордук комиссиясынын тѳрагасына жүктѳлсүн.

ТӨРАГА      Н.ШАЙЛДАБЕКОВА

Бишкек ш., 2022-жылдын 1-июлу

№ 225