Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча борбордук комиссиясына (мындан ары – Борбордук шайлоо комиссиясы) Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкер Ө.Т. Бабановдун ыйгарым укуктуу өкүлү Э.Б. Ирискулбековдон (мындан ары- арыз ээси) 2017-жылдын 15-октябрындашайлоо алдындагы үгүттөө мезгилинде административдик ресурстун колдонулганы жана “Кыргыз Республикасынын Президентин жана Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттарын шайлоо жөнүндө” Кыргыз Республикасынын конституциялык Мыйзамынын (мындан ары- конституциялык Мыйзам) 29-31 – беренелеринин талаптары бузулгандыгы жөнүндө арыз келип түштү.

Өзүнүн далилдерин негиздөө үчүн арыз ээси Ош облусунун шайлоо участокторунда добуш берүүнүн уюштурулушу жана тартиби боюнча конституциялык Мыйзамдын 29-31 – беренелеринде каралган бузуулар орун алганын көрсөткөн.

 1. Ош шаарындагы № 5325 участокто чымыр денелүү белгисиз адамдар шайлоо процессине байкоо жүргүзүп жаткан “НТС” телеканалынын кабарчысы Мирбек Айтикеевге кол салышкан. Анын айтымында адегенде алар тартуучу топтун ишине сөз жүзүндө ар кандай тоскоолдуктарды жаратууга аракеттенишкен, андан кийин иш күч менен таасир этүүгө чейин жеткен.

2. Арызда көрсөтүлгөндөй, Сузак районундагы № 2008 участокто шайлоочуларга бейтааныш жаш жигиттердин тобу кысым көрсөткөн. Айрым маалыматтар боюнча чымыр денелүү 20га чукул адам И.Раззаков атындагы спорт мектебинин тарбиялануучулары. Бул топту ага-инилер Нурбек жана Чыңгыз  Аканов башкарышкан.  

3. Өзгөн районунун № 5053 жана Чоң-Алай районунун № 5167 шайлоо участокторунда жарандардын идентификациялоо жол-жобосунан кантип өтүп жатышканын жана шайлоо бюллетендерин алып жатышканын камерага тартып алууга тыюу салышкан. 

 4. Добуш берүүнүн купуялуулугу Ош облусунун Кара-Суу районунун Сураташ айылындагы № 5512 шайлоо участогунда бузулугандыгы белгиленген.

 5. Ош облусунун Араван районундагы Юсупова айлындагы № 5351 шайлоо участогунда “НТС” телеканалынын операторуна шайлоо процессинин өтүп жатканын тартууга тыюу салышкан.

6. Ош шаарындагы № 5312 шайлоо участогунда журналисттерди гана эмес, талапкерлердин байкоочуларын да киргизишкен эмес.

7. Добуш берүүнүн купуялуулугун бузуу фактылары № 5310 участогунда да аныкталган.

8. № 2186 участогунун аймагында айыл чарба, тамак-аш өнөржайы жана мелиорация Министри өзүнүн жактоочулары менен жаран  Матисаков Кадырбек Мусаевичти сабап салган.

9. Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин КСДП парламенттик фракциясынын депутаты  Автандил Кулбараковдун Жумгал райондук мамлекеттик администрациясынын башчысы жана айыл өкмөттөрүнүн башчылары менен Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна КСДПдан талапкердин пайдасына добуштарды алуунун механизми жөнүндө кантип макулдашкандыгы боюнча фактылар бар.

Арыз ээсинин пикиринде Кыргыз Республикасынын айыл чарба, тамак-аш өнөржайы жана мелиорация Министри Н. Мурашевдин шайлоо участогунун аймагында болгондугу, ошондой эле Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешининдепутаты  А.Кулбараковдун сүйлөшүүлөрү 2017-жылдын 15-октябрындагы добуш берүү убагында бийликтерге “керектүү” натыйжаны алып берүү максатында жергиликтүү бийликтердин ишин координациялоо үчүн жөнөтүлгөн аткаруу бийлигинин органдарынын кызмат адамдарынын, Жогорку Кеңештин депутаттарынын, мамлекеттик уюмдардын жана мекемелердин кызмат адамдарынын жана башка адамдардын тизмеси бар экенин тастыктап турат.  

 Жогоруда баяндалгандардын негизинде, конституциялык Мыйзамдын 43, 44-беренелерин жетекчиликке алып, арыз ээси төмөнкүлөрдү өтүнөт:

1.  Айыл чарба, тамак-аш өнөржайы жана мелиорация Министри Н. Мурашевдин жоопкерчилигин кароону.

2.   КРнын Жогорку Кеңешинин  депутаты  А.Кулбараковдун, Жумгал райондук мамлекеттик администрациясынын башчысынын, айыл өкмөттөрүнүн башчыларынын жоопкерчилигин кароону.

3. 2017-жылдын 15-октябрындагы добуш берүүнүн жүрүшүндө жол берилген бузууларды конституциялык Мыйзамдын талаптарына ылайык карап чыгууну.

Кыргыз Республикасынын шайлоо жана референдум өткөрүү процессинде шайлоочулардын жана шайлоо процессинин башка катышуучуларынын арыз, даттанууларын кароо боюнча Жумушчу тобу(мындан ары- Жумушчу топ)2017-жылдын 19-октябрында берилген арызды маңызы боюнча карап чыкты.

Арыз ээсинин далилдерин калыс карап чыгып, ага баа берүү максатында арыз жана ага тиркелген материалдар Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкер Ө.Т. Бабановдун ыйгарым укуктуу өкүлү О.Т. Конутаевдин катышуусу менен Жумушчу топтун жыйналышында каралды

Жумушчу топтун жыйналышында арыз ээси өз арызын жана талаптарын колдоду.

Арызды жана тиркелген материалдарды, Жумушчу топтун чечимин карап чыгып, Борбордук шайлоо комиссиясы төмөнкүлөрдү белгилейт:

 Кыргыз Республикасынын конституциялык Мыйзамында шайлоо эркиндигин кепилдөө максатында, шайлоо эркиндигин камсыз кылуу боюнча шайлоо комиссияларынын, мамлекеттик органдардын ишинин тартиби, ошондой эле шайлоо процессинин субъектилеринин шайлоо укуктарын бузган шайлоо комиссияларынын чечимдерине, аракетине (аракетсиздигине) даттануунун тартиби белгиленген.  

Конституциялык Мыйзамдын 43-беренесинин 4-бөлүгүнө ылайык, мамлекеттик жана башка органдардын, алардын кызмат адамдарынын, шайлоо процессинин башка катышуучуларынын жарандардын шайлоо укуктарын, ушул конституциялык Мыйзамдын талаптарын бузган чечимдери жана (же) аракеттери (аракетсиздиги) Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык прокуратура органдарына, ички иштер органдарына, шайлоо комиссияларына же сотко даттанылышы мүмкүн.

Мында, мыйзамдарга ылайык администрациялык же жазык жоопкерчилиги каралган, ушул бөлүктүн үчүнчү абзацында көрсөтүлгөн адамдарды кошпогондо, ички иштер органдары коомдук тартиптин бузулгандыгына тиешелүү арыздарды (даттанууларды), ошондой эле шайлоо процессинин катышуучуларынын аракеттерине болгон арыздарды кароо боюнча иштерди жүргүзөт.

Прокуратура органдары, аткаруу бийлик органдары, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары, алардын кызмат адамдары тарабынан шайлоо мыйзамдарынын сакталышына көзөмөлдү жүзөгө ашырат, ошондой эле мыйзамдарга ылайык административдик жана жазык жоопкерчилиги каралган алардын аракеттерине арыздарды (даттанууларды) карайт.

Мыйзамдарда белгиленген ыйгарым укуктарынын чектеринде административдик жоопкерчилик каралган ушул бөлүктүн үчүнчү абзацында көрсөтүлгөн адамдарды кошпогондо, шайлоо комиссиялары шайлоо процессинин катышуучуларынын аракеттерине арыздарды мыйзамдарда белгиленген ыйгарым укуктардын чектеринде карайт.

Мамлекеттик жана башка органдардын, алардын кызмат адамдарынын, шайлоо процессинин башка катышуучуларынын чечимдерине жана (же) аракеттерине (аракетсиздигине) арыздар (даттануулар) менен шайлоочулар, талапкерлер, саясий партиялар, коммерциялык эмес уюмдар, алардын өкүлдөрү жана байкоочулар кайрыла алышат. Арыздар (даттануулар) жүйөлүү болуп, аларга негизделген далилдер менен бирге берилүүгө тийиш.

 Мында констиуциялык Мыйзамдын 44-беренесинин 1,2, 4-6 – бөлүктөрүнө ылайык, шайлоо комиссияларынын, алардын кызмат адамдарынын шайлоо жүрүмүнүн субъекттеринин шайлоо укуктарын бузган чечимдери жана (же) аракеттери (аракетсиздиктери) жогору турган шайлоо комиссиясына, Борбордук шайлоо комиссиясынын чечими жана (же) аракеттери (аракетсиздиги) сотко даттанылышы мүмкүн.

Шайлоо комиссияларынын жарандардын шайлоо укуктарын бузган чечимдерине жана (же) аракеттерине (аракетсиздигине) шайлоочулар, талапкерлер, саясий партиялар, коммерциялык эмес уюмдар, алардын өкүлдөрү жана байкоочулар, арыз (даттануу) менен кайрылышы мүмкүн.

Участкалык шайлоо комиссияларынын, алардын кызмат адамдарынын шайлоо процессинин субъекттеринин шайлоо укуктарын бузган чечимдерине жана (же) аракеттерине (аракетсиздиктерине) аймактык шайлоо комиссиясына даттанылат.

Шайлоо процессинин субъекттеринин шайлоо укуктарын бузган аймактык шайлоо комиссияларынын, алардын кызмат адамдарынын чечимдерине жана (же) аракеттерине (аракетсиздиктерине) Борбордук шайлоо комиссиясына даттанылат.

Борбордук шайлоокомиссиясынын чечимдерине жана (же) аракеттерине (аракетсиздиктерине) биринчи инстанциядагы сотко, биринчи инстанциядагы соттун чечими – Жогорку сотко даттанылат.  Жогорку соттун чечими акыркы болуп саналат жана ага даттанууга болбойт.

Кабыл алынган чечимдерге арыздар (даттануулар) чечим кабыл алынган учурдан тартып 3 календардык күндүн ичинде берилет.

Жогору турган шайлоо комиссиясы төмөн турган шайлоо комиссиясынын чечимин күчүндө калтырат же аны жокко чыгарат жана арыздын (даттануунун) маңызы боюнча чечим кабыл алат.

Сот арыздардын (даттануулардын) негиздүүлүгүн белгилейт жана талаш болгон чечимдерди, аракеттерди (аракетсиздиктерди) мыйзамсыз деп тааныйт жана Борбордук шайлоо комиссиясынын чечимин жокко чыгарат, же болбосо эгерде талаш болгон чечимдер, аракеттер (аракетсиздиктер) мыйзамдуу болуп аныкталса, арыздарды (даттанууларды) канааттандыруудан баш тартылат.

Жогоруда баяндалгандарды эске алып, Борбордук шайлоо комиссиясы арыз ээси тарабынан мамлекеттик жана башка органдардын, алардын кызмат адамдарынын, тийиштүү шайлоо комиссияларынын жана шайлоо процессинин башка катышуучуларынын аракеттерине даттануунун конституциялык Мыйзамда белгиленген тартибинин сакталбагандыгын белгилейт.

Ушуну менен бирге Борбордук шайлоо комиссиясы, Борбордук шайлоо комиссиясынын ыкчам чечим кабыл алуу боюнча Координациялык тобунун жаран К.М. Матисаковду сабоо фактысы боюнча берген маалыматына ылайык, К.М. Матисаковдун арызы Жалал-Абад облусунун Ноокен районунун ИИБнын кылмыштардыкаттоо китебине 15.10. 2017-жылы№ 899 менен катталган, соттук-медицианлык экспертиза дайындалган жана мындан ары текшерүү жүрүүдө. Аталган маселе Борбордук шайлоо комиссиясынын ыкчам чечим кабыл алуу боюнча Координациялык тобунун көзөмөлүндө турат.

Арыз ээсинин күч менен зомбулук жасоо туурасындагы далили тергөөнүн жүрүшүндө жеке-ачык айыптоо алкагында, кылмыш сот өндүрүшүндө тастыкталууга жатарын белгилей кетүү керек. Тергөө жана сот органдарынын компетенциясындагы маселелерди чечүү Борбордук шайлоо комиссиясынын ыйгарым укуктарына кирбейт.

Арыз ээси тарабынан берилген болжолу Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин КСДП парламенттик фракциясынын депутаты  А. Кулбараковдун Жумгал райондук мамлекеттик администрациясынын башчысы жана Кабак айыл өкмөтүнүн башчысы менен Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна КСДПдан талапкердин пайдасына добуштарды алуунун механизми жөнүндө макулдашып жаткандыгы жазылган DVD дискке карата Борбордук шайлоо комиссиясы өзүнүн компетенциясынын жана ыйгарым укуктарынын алкагында берилген аудио жазуунун аныктыгын ырастай албайт же төгүнгө чыгара албайт. 

 Мында Жумгал районунун Кабак айыл өкмөтүндөгү № 4124 шайлоо участогундагы добуш берүүнүн алдын ала жыйынтыгына ылайык, арыз ээсинин талапкерине 244 шайлоочу, КСДПнын талапкерине 184 шайлоочу добуш берген.

 Добуш берүүнүн алдын ала жыйынтыгын эске алып, Борбордук шайлоо комиссиясы арыз ээсинин шайлоочулардын эркин билдирүүгө таасир эткен административдик ресурсту колдонуу туурасындагы далили менен макул боло албайт. Кыргыз Республикасынын Президентинин кызмат ордуна талапкер Ө.Т. Бабановдун ыйгарым укуктуу өкүлү Э.Б. Ирискулбековдунарызында келтирилген административдик ресурсту колдонуу туурасындагы далилдери негизсиз жана кесепеттик себептери жок экенин белгилей кетүү керек.

 Жогоруда баяндалгандардын негизинде, “Кыргыз Республикасынын Президентин жана Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттарын шайлоо жөнүндө” конституциялык Мыйзамдын43-беренесин,“Кыргыз Республикасынын шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча шайлоо комиссиялары жөнүндө” Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 7, 18-беренелерин, «Кыргыз Республикасында шайлоону жана референдумдарды өткөрүү учурунда шайлоочулардын жана шайлоо процессинин башка субъекттеринин (катышуучуларынын) арыздарын (даттанууларын) шайлоо комиссиялары тарабынан кароо тартиби жөнүндө» Жобонун1.9.пунктун, Кыргыз Республикасынын шайлоо жана референдум өткөрүү процессинде шайлоочулардын жана шайлоо процессинин башка катышуучуларынын арыз даттанууларын кароо боюнча Жумушчу тобунун 2017-жылдын 19-октябрындагы чечимин жетекчиликке алып, Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча борбордук комиссиясы

ЧЕЧИМ КЫЛАТ:

1. КыргызРеспубликасынынПрезидентининкызматордунаталапкер

Ө.Т. Бабановдун ыйгарым укуктуу өкүлү Э.Б. Ирискулбековдун шайлоо алдындагы үгүттөө мезгилинде административдик ресурстун колдонулганы жана “Кыргыз Республикасынын Президентин жана Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттарын шайлоо жөнүндө” конституциялык Мыйзамдын 29-31 – беренелеринин талаптары бузулгандыгы жөнүндө арызын канааттандыруудан – баш тартылсын.

2.Ушул чечим Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча борбордук комиссиясынын расмий сайтына жарыялансын.

3. Ушул чечимдин аткарылышын контролдоо Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча борбордук комиссиясынын мүчөсү, Кыргыз Республикасынын шайлоо жана референдум өткөрүү процессинде шайлоочулардын жана шайлоо процессинин башка катышуучуларынын арыз даттанууларын кароо боюнча Жумушчу тобунун жетекчиси А.Т. Асаналиевге жүктөлсүн.

ТӨРАГА                                                 Н. ШАЙЛДАБЕКОВА

Бишкек ш., 2017-жылдын 19 -октябры

№ 110