Кыргыз Республикасынын
Шайлоо жана референдум өткөрүү
боюнча борбордук комиссиясынын
2016-жылдын 20-октябрындагы
№ 161 токтому менен
бекитилген

1. Жалпы жоболор

1.1. "Жергиликтүү кеңештердин депутаттарын шайлоону өткөрүүдө шайлоо алдындагы үгүт жүргүзүүнүн тартиби жөнүндө" ушул Жобо (мындан ары - Жобо) жергиликтүү кеңештердин депутаттарын шайлоону даярдоо жана өткөрүү мезгилинде шайлоо алдындагы үгүт иштерин жүргүзүүнүн тартибин жана шарттарын регламенттейт.

1.2. Ушул Жобонун максаты болуп шайлоону даярдоодо жана өткөрүүдө эл аралык шайлоо стандарттарына жана Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына толук ылайыктуулукта демократиялык башталыштарды чыңдоо, шайлоо тутумуна жана шайлоо институтуна карата коомдук ишенимди арттыруу, шайлоочулардын жана шайлоонун башка катышуучуларынын маалыматтык кепилдиктерин камсыз кылуу, шайлоочулардын өз эркин аң-сезимдүү билдирүүсүн жана шайлоонун айкындуулугун камсыз кылуу саналат.

1.3. Ушул Жобо Кыргыз Республикасынын Конституциясынын, "Жергиликтүү кеңештердин депутаттарын шайлоо жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын (мындан ары - Мыйзам), "Кыргыз Республикасынын шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча шайлоо комиссиялары жөнүндө", "Журналистин кесиптик ишин коргоо жөнүндө", "Массалык маалымат каражаттары жөнүндө", "Маалыматка жетүүнүн кепилдиктери жана эркиндиги жөнүндө", "Тынч чогулуштар жөнүндө" Кыргыз Республикасынын мыйзамдарынын, башка мыйзамдардын жана ченемдик укуктук актыларынын, Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча борбордук комиссиясынын (андан ары - Борбордук шайлоо комиссия) токтомдорунун жана чечимдеринин талаптарына ылайык иштелип чыккан.

1.4. Ушул Жободо төмөнкү терминдер пайдаланылат:

үгүт материалдары - шайлоо алдындагы үгүт белгилерин камтыган жана шайлоо өнөктүгүнүн жүрүшүндө көпчүлүккө таратууга, элге жарыялоого арналган басылма, укма-көрмө жана башка материалдар;

билборд - термин жолдордун, көчөлөрдүн боюна орнотулуучу тышкы жарнакты жайгаштыруу үчүн пайдаланылат. Щит тирөөчкө бекитилген, атмосфералык туруктуу курамдар менен сырдалган, болот же фанера листи менен капталган алкактан турат;

брошюра - катуу мукабасыз, тышында талапкер, талапкерлердин тизмесин көрсөткөн саясий партия жөнүндө толук маалыматтар камтылган, көлөмү 4 беттен жогору, бирок 48 беттен көп эмес тексттик китептик басылма;

буклет - конкреттүү түрү менен аныкталбаган, бирок жалпы мүнөздөмөсү бар, көп полосалуу (басма полосасы - анда маалыматтар жайгаштырылган бет, 1 бүктөм менен 4 полосалуу басылма болуп саналат) басылма продукциясынын категориясы;

дискуссия - чогулушта, басылмада, оппонент менен баарлашууда кандайдыр бир маселелерди көпчүлүк алдында талкуулоо;

шайлоону маалыматтык камсыз кылуу - шайлоочуларды кабарландыруу жана жарандардын өз эркин аң-сезимдүү билдирүүсүнө, шайлоонун айкындуулугуна көмөктөшүүчү шайлоо алдындагы үгүт;

баракча - саясий-үгүттүк же маалыматтык адабияттын түрү;

плакат - үгүт, жарнамалык, маалыматтык же окуу максаттарында жасалган кыска текст менен коштолгон ири форматтуу жазылма;

шайлоо алдындагы үгүт - Кыргыз Республикасынын жарандарынын, талапкерлердин, талапкерлердин ыйгарым укуктуу өкүлдөрүнүн жана ишенимдүү адамдарынын, саясий партиялардын тигил же бул талапкерлер (талапкерлердин тизмелери) үчүн же болбосо аларга каршы добуш берүүгө шайлоочуларды түртүү же түрткү берүү максаты бар шайлоо өнөктүгүнүн менчигиндеги маалымат даярдоо жана таратуу боюнча иши;

шайлоо алдындагы штаб - талапкердин, саясий партиянын эң мыкты натыйжаларына жетишүү милдети менен бириккен адамдардын убактылуу жамааты, ошондой бул жамааттын негизги жайгашкан орду;

көпчүлүк алдындагы дебаттар - эки жана андан көп талапкердин, саясий партиялардын тизмесинен талапкерлердин ар түрдүү коомдук маанилүү, анын ичинде көпчүлүк алдында пикир алмашуунун жүрүшүндө айтылган шайлоо алдындагы программаларга тиешелүү маселелер боюнча көпчүлүк алдында пикир алмашуусу;

юбилейлик иш-чара - элдин жана мамлекеттин турмушундагы өзгөчө маанилүү тарыхый окуяларды, элдин, мамлекеттин, адам заттын алдында өзгөчө эмгек сиңирген адамдардын туулган күндөрүн (юбилейлик жылда) майрамдоо менен байланышкан иш-чара. Юбилейлик иш-чараларга төмөнкүлөр: юбилейди майрамдоо менен байланышкан салтанаттуу чогулуштар, конференциялар, майрамдык жүрүштөр, демонстрациялар, концерттер, конкурстар, мелдештер жана башка иш-чаралар кирет.

2. Шайлоо алдындагы үгүт жүргүзүүнүн жалпы шарттары

2.1. Шайлоо алдындагы үгүт шайлоону маалыматтык камсыздоонун түзүмдүк бөлүгү болуп саналат.

Шайлоо алдындагы үгүт - Кыргыз Республикасынын жарандарынын, талапкерлердин, талапкерлердин ыйгарым укуктуу өкүлдөрүнүн жана ишенимдүү адамдарынын, саясий партиялардын тигил же бул талапкерлер (талапкерлердин тизмелери) үчүн же болбосо аларга каршы добуш берүүгө шайлоочуларды түртүү же түрткү берүү максаты бар шайлоо өнөктүгүнүн менчигиндеги маалымат даярдоо жана таратуу боюнча иши.

2.2. Кыргыз Республикасынын жарандары, талапкерлердин тизмесине киргизилген талапкерлер, саясий партиялар шайлоого катышуу үчүн, ар кандай талапкерлердин тизмесин жактап же аларга каршы үгүт жүргүзүүгө, саясий партиялардын шайлоо алдындагы программаларын эркин жана ар тараптуу талкуулоого укуктуу.

2.3. Төмөнкүлөр шайлоо алдындагы үгүт деп таанылат:

1) талапкерлер, тигил же бул талапкерлердин тизмеси үчүн добуш берүүгө же болбосо аларга каршы добуш берүүгө үндөөлөр;

2) айрым талапкерлерге, саясий партияларга карата колдоо билдирүү;

3) талапкерлерди, талапкерлердин тизмелерин шайлоонун же шайлабай коюунун мүмкүн болуучу кесепеттерин баяндап жазуу;

4) талапкерлердин, талапкерлердин тизмесине киргизилген талапкерлердин, алардын кесиптик иштерине же алардын өздөрүнүн кызматтык (кызмат орундук) милдеттерин аткарууларына байланышпаган ишмердиги жөнүндө маалыматтарды таратуу.

2.4. Шайлоо өнөктүгүнүн мезгилинде Кыргыз Республикасынын жарандары, саясий партиялар каржылоону талап кылган шайлоо алдындагы үгүт иштерин саясий партиялар, талапкерлер менен макулдашуу боюнча гана жана алардын шайлоо фонддору аркылуу жүргүзүүгө укуктуу.

2.5. Шайлоо алдындагы үгүттөө жыйналыштарда, митингдерде жана жалпыга маалымдоо каражаттары, интернет-басылмалар аркылуу жүзөгө ашырылышы мүмкүн. Үгүт жүргүзүүнүн формалары жана ыкмалары Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына шайкеш келүүгө тийиш.

Шайлоо алдындагы үгүттөөнүн формалары жана ыкмалары төмөнкүчө жүзөгө ашырылышы мүмкүн:

1) Телерадиоуктуруу уюмдарынын каналдарында жана мезгилдүү басма сөз беттеринде;

- көпчүлүк алдындагы дебаттар - аларды чечүү шайлоо алдындагы программаларда сунуш кылынган коомдук маанилүү проблемалардын кеңири чөйрөсү боюнча талапкерлердин, саясий партиялардын эки же андан көп өкүлдөрүнүн көпчүлүк алдындагы пикир алмашуулары;

- дискуссиялар;

- "тегерек стөлдөр" - шайлоо алдындагы үгүт иш-чаралардын алкагында саясий партиялардын өкүлдөрү менен ЖМК өкүлдөрүнүн, теле көрүүчүлөрдүн, радио угуучулардын, окурмандардын ортосунда өткөрүлүүчү пикир алмашуулар, суроолор, жооптор;

- басма сөз-жыйындары - журналисттердин суроолоруна жоопторду кошуп алганда, талапкерлердин, саясий партиялардын өкүлү тарабынан ЖМК өкүлдөрүнүн алдында шайлоо алдындагы программасын баяндоо;

- интервью - талапкерлердин, саясий партиялардын өкүлдөрүнүн жеке жолугушуунун жүрүшүндө жалпыга маалымдоо каражаттарынын өкүлдөрү тарабынан аларга берилген суроолорго жооптору;

- чыгып сүйлөөлөр - талапкердин, саясий партиянын өкүлүнүн шайлоо алдындагы программасын баяндоо менен шайлоочуларга кайрылуусу (монолог);

- талапкерлер жана саясий партиялар жөнүндөгү телеочерктерди, видеотасмаларды көрсөтүү;

- Мыйзам тарабынан тыюу салынбаган башка формалар.

2) Массалык иш-чараларды өткөрүү:

- жыйналыштар жана жарандар менен жолугушуу;

- көпчүлүк алдындагы дебаттар жана дискуссиялар;

- митингдер;

- демонстрациялар;

- жүрүштөр.

3) Басылма, көрмө-укма жана башка үгүт материалдарын чыгаруу жана таратуу.

4) Мыйзам тарабынан тыюу салынбаган башка формалар жана ыкмалар:

- шайлоонун жүрүшүндө көпчүлүк алдында чыгып сүйлөө, баракчалык кампанияны уюштуруу жана өткөрүү, ички жана көчөдө үгүттөө;

- "Адамдан адамга" технологиялары, алар ар түрдүү коомдук жайларда жүзөгө ашырылат, мисалы, бейтапканада, дүкөндө, көчөдө жана д.у.с.;

- "белгилүү адамдарды" тартуу менен үгүт, мисалы, белгилүү спортчулар, эстрада артисттери менен үгүт поезддерин уюштуруу;

- спорт иш-чараларды уюштуруу;

- электрондук каттарды жөнөтүү д.у.с.

Өзүнчө ыкма катары "Интернет" түйүнүн пайдалануу менен үгүт жүргүзүүнү бөлүп көрсөтүүгө болот. Бул ыкманы колдонууда мыйзам менен белгиленген жалпы эрежелер сакталууга тийиш.

Талапкерлер, саясий партиялар өзүнүн шайлоо алдындагы үгүтүнүн формасын жана мүнөзүн өз алдынча аныктоого укуктуу.

2.6. Үгүт жүргүзүүгө төмөнкүлөр укуксуз:

- мамлекеттик органдардын жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын кызматчылары;

- шайлоо комиссияларынын мүчөлөрү;

- байкоочулар;

- эл аралык байкоочулар;

- судьялар;

- диний уюмдардын мүчөлөрү жана өкүлдөрү;

- кайрымдуулук иштери менен алектенген уюмдардын мүчөлөрү жана өкүлдөрү;

- 18 жашка чыга элек адамдар, анын ичинде ушундай адамдардын сүрөттөрүн, айткан сөздөрүн үгүт материалдарында пайдаланууга, талапкердин жакын туугандары болуп эсептелген адамдардан тышкары;

- чет өлкөлүк жарандар жана уюмдар;

- жарандыгы жок адамдар.

2.7. Кыргыз Республикасынын жарандарына, талапкерлерге, саясий партияларга жана алардын өкүлдөрүнө шайлоону өткөрүүдө Кыргыз Республикасынын, мыйзамдарына, башка ченемдик укуктук актыларына, ошондой эле ушул Жобого ылайык үгүттү эркин жүргүзүү мамлекет тарабынан камсыз кылынат.

2.8. Шайлоо комиссиялары талапкерлердин, саясий партиялардын талабы боюнча үгүт жүргүзүүнү өткөрүүнү жана шайлоочулар менен жолугушууларды камсыз кылууга тийиш, ошондой эле талапкерлердин, саясий партиялардын шайлоо алдындагы үгүт иш-чараларына катышууга укуктуу.

2.9. Талапкерлер, саясий партиялар шайлоо алдындагы штабын уюштуруу үчүн менчиктин кандай гана болбосун формасынын жайын келишимдик негизде акыга ижарага алууга да укуктуу. Жайдын менчик ээси тарабынан белгиленүүчү ижара акысынын өлчөмү бардык талапкерлер, саясий партиялар үчүн бирдей болууга тийиш жана алар үчүн акы төлөө шайлоо фонддорунан гана жүзөгө ашырылууга тийиш.

2.10. Шайлоо алдындагы үгүт бардык талапкерлерди, талапкерлердин тизмелерин каттоо мөөнөтү аяктаган күндөн тартып башталат жана добуш берүү башталганга 24 саат калганда токтойт.

2.11. Буга чейин шайлоо комиссияларынын имарат жайларынан тышкары жайгаштырылган үгүттөөчү басма материалдары (баракчалар, плакаттар, билборддор жана башка материалдар) добуш берүү күнүндө мурдакы ордунда сакталат.

3. Шайлоо алдындагы үгүт жүргүзүүнү камсыз кылуу боюнча мамлекеттик органдардын, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын жана шайлоо комиссияларынын иши

3.1. Мамлекеттик органдар жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары шайлоо алдындагы үгүт мезгилинде талапкерлерге, саясий партияларга шайлоо алдындагы үгүт жүргүзүү мүмкүнчүлүгүн бирдей шарттарда камсыз кылууга милдеттүү.

Мында мамлекеттик органдардын жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын кызматкерлери үгүт жүргүзүүгө, кандай болбосун үгүт материалдарын чыгарууга жана жайылтууга укуксуз.

3.2. Үгүт жүргүзүү үчүн мамлекеттик органдар жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары республикалык бюджеттин каражаттарынын эсебинен жолугушууларды өткөрүүнүн бардык талаптарына ылайык келген жайды берүүсү, үгүт материалдарын илүү үчүн орундарды же аянттарды берүүсү тийиш.

3.3. Мамлекеттик органдар, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары талапкерлерге, саясий партияларга чогулуштарды жана жарандар менен жолугушууларды, көпчүлүк алдындагы дебаттарды жана дискуссияларды, митингдерди, демонстрацияларды жана жүрүштөрдү уюштурууга көмөк көрсөтүүгө, көпчүлүк катышкан иш-чараларды өткөрүүнүн коопсуздугун камсыз кылууга милдеттүү.

Талапкерлердин, саясий партиялардын шайлоочулар менен жолугушуу өткөрүү үчүн мамлекеттик жана муниципалдык менчиктеги жайларды бөлүп берүү жөнүндө арыздары, мамлекеттик органдар жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары тарабынан алар берилген күнү каралат.

3.4. Жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары, шайлоо дайындалган күндөн тартып 20 календардык күндөн кечиктирбей ар бир шайлоо участкасынын аймагында үгүт материалдарын илүү үчүн атайын орундарды берүүгө жана шайлоонун натыйжалары жарыялангандан кийин 10 календардык күндүн ичинде тиешелүү аймактарды үгүт материалдарынан тазалоону камсыз кылууга милдеттүү.

3.5. Укук коргоо органдары укукка каршы үгүт иштерине бөгөт коюу боюнча чараларды көрүүгө жана табылган фактылар менен көрүлгөн чаралар жөнүндө тиешелүү шайлоо комиссиясына токтоосуз маалымдоого милдеттүү.

Укук коргоо органдары шайлоо комиссияларына жалган жасалма укма-көрмө жана мыйзамсыз даярдалган басылма жана башка үгүт материалдарын жасоону болтурбоо жана аларды алып коюу, ошондой эле көрсөтүлгөн материалдарды жасоочуларды жана алардын акысын төлөөнүн булактарын аныктоо боюнча көмөк көрсөтүүлөрү тийиш.

3.6. Шайлоо комиссиялары шайлоо алдындагы үгүт жүргүзүүнүн белгиленген тартибинин сакталышын контролдойт. Шайлоо комиссияларынын мүчөлөрү үгүт жүргүзүүгө, кандай гана болбосун үгүт материалдарын чыгарууга жана жайылтууга укуксуз.

3.7. Борбордук шайлоо комиссиясы:

- шайлоо алдындагы үгүткө катышуу үчүн обо убактысын, басылма аянтын берүү үчүн акы төлөөнүн өлчөмү жана башка шарттары жөнүндө жалпыга маалымдоо каражаттары тарабынан жарыялоонун жана берүүнүн мөөнөттөрү жана эрежелери жөнүндө жалпыга маалымдоо каражаттарына өз убагында кабарлайт жана маалымдайт;

- жалпыга маалымдоо каражаттарына, интернет-басылмаларга шайлоо мыйзамдары жана шайлоо алдындагы үгүткө катышуунун эрежелери боюнча маалыматтык жана консультациялык жардам көрсөтөт;

- жалпыга маалымдоо каражаттарынан жана интернет-басылмалардан келип түшкөн документтерди кабыл алууну жана каттоону жүзөгө ашырат;

- Кыргыз Республикасынын жергиликтүү кеңештеринин депутаттарын шайлоону өткөрүү мезгилинде шайлоо алдындагы үгүткө катышуучу жалпыга маалымдоо каражаттарынын жана интернет-басылмалардын тизмелерин Борбордук шайлоо комиссиясынын расмий сайтына жайгаштырат.

3.8. Шайлоо комиссияларынын мүчөлөрү талапкерлердин, саясий партиянын шайлоо алдындагы үгүт иш-чараларына катышууга укуктуу.

3.9. Көпчүлүк катышкан иш-чараларды өткөрүүгө жарактуу жана мамлекеттик же муниципалдык менчикте турган, мамлекеттик ишканалардын, мекемелердин жана уюмдардын балансында турган жайлар шайлоо комиссияларынын билдирмеси боюнча талапкерлердин, саясий партиялардын өкүлдөрүнүн, алардын ишенимдүү адамдарынын, ыйгарым укуктуу өкүлдөрүнүн шайлоочулар менен жолугушуусу үчүн шайлоо комиссиясы тарабынан белгиленген убакта акысыз пайдаланууга берилет. Мында шайлоо комиссиялары көпчүлүк катышкан иш-чараларды өткөрүүдө талапкерлерге, саясий партияларга тең мүмкүнчүлүктөрдү камсыз кылууга милдеттүү.

3.10. Жалган жасалма үгүт материалдары же болбосо мыйзамда белгиленген маалыматтарды камтыбаган үгүт материалдары, ушул Жобонун 8.2-пункту, таратылып жатканы жөнүндө маалымат алган шайлоо комиссиясы бул иштерге бөгөт коюу боюнча чараларды көрөт жана укукка каршы үгүт иштерин болтурбоо жана мыйзамсыз үгүт материалдарын алып коюу жөнүндө сунуштама менен тиешелүү укук коргоо жана башка органдарга кайрылууга укуктуу.

3.11. Талапкер, саясий партия, ошондой эле алардын өкүлдөрү, жалпыга маалымдоо каражаттары, шайлоо алдындагы үгүт эрежелерин бузган учурда, тиешелүү шайлоо комиссиясы укукка каршы үгүт ишин токтотуу жана күнөөлүү адамдарды мыйзамдарда белгиленген тартипте жоопкерчиликке тартуу жөнүндө укук коргоо органдарына, сотко сунуштама менен кайрылууга укуктуу.

3.12. Талапкер, саясий партия белгиленген талаптарды бузган учурда, аймактык шайлоо комиссиясы аларга бузуулар жөнүндө жазуу жүзүндө эскертүүгө укуктуу.

3.13. Жогоруда көрсөтүлгөн талаптар талапкер, саясий партия тарабынан бир нече ирет бузулган учурларда Борбордук шайлоо комиссиясы аймактык шайлоо комиссиясынын сунуштамасы же өз демилгеси боюнча талапкерди, талапкерлердин тизмесин каттоону жокко чыгаруу тууралуу чечим кабыл алууга укуктуу.

4. Шайлоо алдындагы үгүттү жалпыга маалымдоо каражаттары аркылуу жүргүзүүнүн шарттары

4.1. Талапкерлерге, саясий партияларга жалпыга маалымдоо каражаттарына, интернет-басылмаларга жетүүнүн тең шарты кепилдигин берилет.

4.2. Эгерде көрсөтүлгөн адамдар ушул жалпыга маалымдоо каражаттарынын, интернет-басылмалардын уюштуруучулары, катталган талапкерлер, талапкерлердин тизмесине киргизилген талапкерлер же алардын өкүлдөрү болуп саналса, жалпыга маалымдоо каражаттарынын, интернет-басылмалардын редакцияларынын журналисттерине, башка чыгармачыл кызматкерлерине, ошондой эле кызмат адамдарына маалыматтык теле- жана радио программаларын алып барууга, ошол жалпыга маалымдоо каражаттары, интернет-басылмалар аркылуу шайлоону чагылдырууга катышууга тыюу салынат. Ушул эреже мамлекеттик жана жергиликтүү телерадио уюмдарынын мамлекеттик жана жергиликтүү каналдарында көрсөтүлгөн адамдар акысыз обо убактысын пайдаланганда үгүттөп чыгып сүйлөөлөрүнө тиешелүү болбойт.

4.3. Уюштуруучулары (тең уюштуруучулары) мамлекеттик жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары же аларга ведомстволук баш ийүүдөгү мекемелер жана ишканалар болуп саналган, толугу менен же жарым-жартылай республикалык же жергиликтүү бюджеттин каражаттарынын эсебинен каржыланган жалпыга маалымдоо каражаттары, ошондой эле салык жана милдеттүү төлөмдөрдү төлөөдө башка жалпыга маалымдоо каражаттарына салыштырганда жеңилдиктери бар жалпыга маалымдоо каражаттары талапкерлерге, саясий партияларга шайлоо алдындагы үгүт жүргүзүүдө тең мүмкүнчүлүктөрдү камсыз кылууга милдеттүү.

4.4. Ушул бөлүмдүн 4.3-пунктунун колдонулушуна туура келбеген жалпыга маалымдоо каражаттары жана интернет-басылмалары талапкерлерге, саясий партияларга Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык обо убактысын, басма аянттарын келишимдик негизде берүүгө укуктуу.

Обо убактысын берүүнүн, мезгилдүү басма сөздө жарыялоо үчүн акы төлөөнүн өлчөмү бардык талапкерлер, саясий партиялар үчүн бирдей болууга тийиш.

4.5. Шайлоо өткөрүүдө обо убактысына жана басма сөз аянтына акы төлөөнүн өлчөмү жана башка шарттары жөнүндө маалыматтар тиешелүү телерадио берүү уюму, мезгилдүү басылманын редакциясы тарабынан шайлоону дайындоо жөнүндө чечим расмий жарыялангандан кийин 10 календардык күндөн кечиктирбестен жарыяланууга жана Борбордук шайлоо комиссиясына берилүүгө тийиш.

4.6. Кыргыз Республикасынын аймагында таратылуучу чет өлкөлүк жалпыга маалымдоо каражаттарында шайлоо алдындагы үгүт жүргүзүүгө тыюу салынат. Шайлоо өткөрүү мезгилинде чет өлкөлүк теле- жана радио программалар жазылып алынган түрүндө берилет. Талапкерлердин ар намысына, кадыр-баркына жана ишкердик беделине шек келтирген теле-жана радио программаларды жазып алып берүүгө тыюу салынат. Мындай учурларда ушуга окшогон маалыматтарды таратканы үчүн жергиликтүү жалпыга маалымдоо каражаттары жоопкерчилик тартышат.

4.7. Маалымат берүүдө түздөн түз жалпыга маалымдоо каражаттарында, интернет-басылмаларда төмөнкүлөргө жол берилбейт:

- бир же бир нече талапкерлер, саясий партиялар тууралуу системдик түрдө (бир же андан көп жолу) бир жактуу маалыматтарды берүүгө жана башка талапкерлер, саясий партиялар тууралуу маалымат жөнүндө унчукпай коюуга;

- шайлоочулардын талапкерлерге, саясий партияларга карата анык бир мамилесин калыптандырган талапкер, саясий партия тууралуу атайын так эмес маалыматтарды таратууга.

Шайлоо менен байланышкан коомдук пикирди сурамжылоонун жыйынтыгын жарыялоо (чагылдыруу) шайлоочуларга маалымат берүүнүн бир түрү болуп саналат (шайлоочуларды маалымдоонун түрлөрүнүн бири болуп саналат).

Шайлоо менен байланышкан коомдук пикирди сурамжылоонун жыйынтыгын жарыялоодо (чагылдырууда) бул жыйынтыкты жарыялоочу (ачыкка чыгаруучу) ММКнын редакциялары, интернет-басылмалар, жарандар жана уюмдар төмөнкүлөрдү көрсөтүүгө милдеттүү:

- сурамжылоону жүргүзгөн уюмду же жеке жакты;

- анын жүргүзүлгөн убактысын;

- сурамжылоого алынгандардын санын;

- маалымат чогултуунун методун;

- сурамжылоо жүргүзүлгөн аймакты;

- суроонун так түзүлүшүн;

- мүмкүн болгон катачылыктардын статистикалык баасын;

- сурамжылоо жүргүзүүгө буюртма берген (беришкен) жана суроонун жарыялануусун төлөгөн (төлөшкөн) адамды (адамдарды).

Добуш берүү күнүнө чейин акыркы 5 календардык күндө жана ошондой эле добуш берүү күнүндө коомдук пикирди сурамжылоонун, шайлоо жыйынтыгынын божомолун, шайлоо менен байланышкан башка изилдөөлөрдү жалпыга маалымдоо каражаттарында, анын ичинде анык бир адамдардын чөйрөсү тарабынан жеткиликтүүлүгү чектелбеген маалыматтык - телекоммуникациялык тармактарда (Интернет тармагын кошо алганда) жарыялоого (чагылдырууга) жол берилбейт.

5. Мамлекеттик телерадио компаниялардын каналдарында обо убактысын берүүнүн тартиби

5.1. Уюштуруучулары (кошумча уюштуруучулары) мамлекеттик бийлик жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары же аларга ведомстволук караштуулуктагы мекемелер жана ишканалар болуп саналган, алар толугу менен же жарым-жартылай республикалык же жергиликтүү бюджеттин каражаттарынын эсебинен каржыланган жалпыга маалымдоо каражаттары, ошондой эле салык төлөөдө жана милдеттүү төлөмдөрдү төлөөдө башка жалпыга маалымдоо каражаттарына салыштырганда жеңилдиктери бар жалпыга маалымдоо каражаттары талапкерлерге, саясий партияларга шайлоо өткөрүлүп жаткан аймактарда телекөрсөтүүлөрдү, радио уктурууларды жүзөгө ашыруучу телерадио уюмдарынын каналдарында аларга акысыз берилген обо убактысын берүүгө милдеттүү. Көрсөтүлгөн обо убактысы теле- жана радио программалары аудиториянын көпчүлүгүн чогулткан мезгилге - саат 20дан саат 24кө чейинкиге туура келүүгө тийиш.

5.2. Жергиликтүү кеңештердин депутаттарын шайлоодо үгүт жүргүзүү үчүн мамлекеттик телерадио уюму бөлүп берген акысыз обо убактысынын жалпы көлөмү жумуш күндөрү бир сааттан кем болбоого тийиш. Көрсөтүлгөн акысыз обо убактысы катталган жана берүүгө келген талапкерлердин, ошондой эле талапкерлердин тизмесин көрсөткөн саясий партиялардын ортосунда тең негизде бөлүштүрүлөт.

5.3. Акысыз бөлүнгөн обо убактысынын жалпы көлөмүнүн үчтөн биринен кем эмеси талапкерлерге, талапкерлердин тизмесин көрсөткөн саясий партияларга дискуссияларды, "тегерек үстөлдөрдү" жана ушуга окшогон үгүт иш-чараларын биргелешип өткөрүүлөрү үчүн гана берилет. Бардык талапкерлер, саясий партиялар акысыз оболук убакыттын ушул үлүшүн пайдаланууга тең негиздерде коё берилиши керек.

Телерадио берүү уюмдарынын каналдарындагы биргелешкен үгүт иш чараларына катталган талапкерлер жеке өздөрү гана, саясий партиялар - ыйгарым укуктуу өкүлдөрү, ишенимдүү адамдары аркылуу катыша атат. Биргелешкен үгүт иш чараларына катышуудан баш тартуу биргелешкен үгүт иш чараларга катышуудан баш тарткан катталган талапкер, саясий партия үчүн берилген акысыз обо убактысынын өлчөмүн көбөйтүүгө алып келбейт.

Эгерде талапкер, саясий партиянын өкүлү жүйөөлүү себептер боюнча биргелешкен үгүт иш чараларына катыша албай калса, анда алар биргелешкен үгүт иш чараларына катышпай калган башка талапкерлер, саясий партиялар менен катар өзүнүн обо убактысын пайдаланууну өтүнүүгө укуктуу.

5.4. Ушул бөлүмдүн 5.1-пунктунун колдонулушуна туш келген телерадио уюмдары шайлоонун деңгээлине жараша талапкерлердин, саясий партиялардын үгүт жүргүзүү үчүн акы төлөнүүчү обо убактысын резервге калтырууга милдеттүү. Көрсөтүлгөн обо убактысы келишимдин шартында тиешелүү талапкердин, саясий партиянын талабы боюнча акыга берилүүгө тийиш. Резервге калтырылган акы төлөнүүчү обо убактысынын жалпы көлөмү акысыз обо убактысынын жалпы көлөмүнөн кем болбоого, ал эми акы төлөөнүн өлчөмү бардык талапкерлер, саясий партиялар үчүн бирдей болууга тийиш. Мында ар бир талапкер, саясий партия резервде калтырылган обо убактысынын жалпы көлөмүнөн ал көлөмдү талапкерлердин, саясий партиялардын жалпы санына бөлүүдө алынган үлүшүнүн чегинде убакыт алууга укуктуу.

Талапкерлерге, саясий партияларга акы төлөнүүчү обо убактысынын наркы шайлоону дайындаган күнгө чейинки 6 ай мурда алынып жүргөн нарктан ашпоосу керек.

5.5. Радио, теле көрсөтүүлөрдүн алып баруучусу катышуучулар менен алдын ала макулдашылган дебаттарды, "тегерек стөлдөрдү" жүргүзүүнүн тартибин сактоону камсыз кылат, аларга башка катышуучулардын, же теле көрүүчүлөрдүн, радио угармандардын суроолоруна жооп берүүнү сунуштайт.

Алып баруучу төмөнкүлөргө укуксуз:

- дебаттардын, "тегерек стөлдүн" уюштуруучулары (катышуучулары) тарабынан аныкталган алардын жүргүзүү тартибин бузууга;

- дебаттардын, "тегерек стөлдүн" катышуучуларынын, эгерде аларды жүргүзүү тартибинде башка учурлар каралбаса, катышуучулар менен макулдашылган убактысын, эгерде бул аталган көрсөтүү үчүн берилген обо убактысынын бүтүп калышы менен шартталбаса, чектөөгө;

- шайлоо алдындагы дебаттардын, "тегерек стөлдүн" катышуучуларынын кимдир бирөөсүнө артыкчылык берүүгө;

Шайлоо алдындагы дебаттардын, "тегерек стөлдүн" катышуучулары төмөнкүлөргө милдеттүү:

- дебаттардын, "тегерек стөлдүн" иштелип чыгылган тартибин сактоого;

- дискуссияны этикалык нормалардын алкагында алып барууга, дебаттардын, "тегерек стөлдүн" башка катышуучуларынын дарегине, алардын ар-намысына жана абийирине акаарат келтирген, атайын жалган сүйлөөлөргө жол бербөөгө;

- алып баруучунун негиздүү талаптарын аткарууга.

Шайлоо алдындагы дебаттардын, "тегерек стөлдүн" катышуучуларына, анын ичинде катышып отурган адамдарга талапкерлердин, саясий партиялардын өкүлдөрүнүн чыгып сүйлөөлөрүн бөлүүгө, ошондой эле аларды кандайдыр бир түшүндүрмө берүүлөр менен коштоого тыюу салынат.

5.6. Талапкерлерге, саясий партияларга менчигинин түрүнө карабастан обо убактысын берген телерадио уюмдары обо убактысын ошондой эле шартта (баанын, обого чыгуу убактысынын, убакыт көлөмүнүн бирдейлиги жана башка шарттар) башка талапкерлерге, саясий партияларга берүүгө милдеттүү.

5.7. Шайлоо алдындагы үгүткө арналган теле жана радио берүүлөрдүн тартиби, көлөмү жана убактысы телерадио уюмдарынын жетекчилиги менен макулдашуу боюнча шайлоо комиссиялары тарабынан белгиленет жана талапкерлердин, саясий партиялардын ортосунда теңчилик принцибин сактоо менен бөлүштүрүлөт.

5.8. Шайлоо алдындагы үгүттөөнү жүргүзүү үчүн акы төлөө жана акысыз обо убактысын берүү талапкердин, саясий партиянын каржы маселелери боюнча ыйгарым укуктуу өкүлдөрү менен телерадио уктуруу уюмдарынын ортосунда обо убактысын бергенге чейин кат жүзүндө түзүлгөн келишимдин негизинде жүзөгө ашырылат (Форма № 6). Келишимдин шарттары телерадио уюмдардын жетекчилигинин шайлоо комиссиялары менен макулдашылган тартипке, көлөмгө жана убакытка дал келүүгө тийиш.

5.9. Обо убактысы акы төлөө менен берилген учурда көрсөтүлгөн тейлөө акысынын өлчөмү берилген обо убактысынын бааларына, жалпыга маалымдоо каражаттарында жарыяланып, Борбордук шайлоо комиссияларына берилген маалыматтарда көрсөтүлгөн башка шарттарга ылайык келүүгө тийиш.

5.10. Акы төлөнүүчү обо убактысы берилген учурда акы төлөө талапкердин, саясий партиянын тиешелүү шайлоо фондунан гана жүзөгө ашырылууга тийиш.

5.11. Обо убактысындагы үгүттөөчү материалдар, кандай гана формада болбосун, тиешелүү талапкер, саясий партия менен макулдашылбаган редакциялык түшүндүрмө берүүлөр, сүрөттөр менен коштолбоосу керек.

5.12. Шайлоо алдындагы үгүттөөчү материалдарды берүү, анын ичинде товарларды, жумуштарды жана тейлөөлөрдү рекламалоо менен үзүүгө, ошондой эле шайлоо алдындагы үгүттөөчү материалдарды берүүнү теле жана радиопрограммалар, башка үгүттөөчү материалдар менен жабууга жол берилбейт.

5.13. Шайлоо алдындагы үгүттөөнү камтыган теле жана радио программалардын оболоруна чыгарылган көрмө-укма жазып алуулар шайлоо жыйынтыгы жарыяланган күндөн тартып 12 айдан кем эмес мөөнөттө тиешелүү теле жана радиоуктуруу уюмдарында сакталат. Теле радио уктуруу уюмдары көрсөтүлгөн теле радио программалардын көчүрмөсүн тиешелүү шайлоо комиссиясынын талабы боюнча акысыз берүүгө милдеттүү.

6. Басылма жалпыга маалымдоо каражаттары аркылуу шайлоо алдында үгүт жүргүзүү

6.1. Мамлекеттик бийлик органдары жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары тарабынан расмий билдирүүлөрдү жана материалдарды, ченемдик жана башка актыларды жарыялоо үчүн гана уюштурулган басылмаларды кошпогондо, ушул Жобонун 5.1-пунктунун колдонулушуна туш келген мезгилдүү басылма жалпыга маалымдоо каражаттары талапкерлер, талапкерлердин тизмесин көрсөткөн саясий партиялар тарабынан берилүүчү материалдар үчүн тең шарттарда А4 өлчөмүндө бир беттен кем эмес басылма аянтын бөлүп берүүгө тийиш. Адистештирилген (балдар, техникалык, илимий жана башка) басма сөз басылмалары үчүн шайлоо өнөктүгүнө кандай гана түрдө болбосун толук катышпаган шартта, кандай гана формада болбосун, үгүт материалдарын жарыялоодон баш тартууга жол берилет.

6.2. Талапкерлерге, саясий партияларга басма аянттарын берген мезгилдүү басылмалар менчигинин түрүнө карабастан, ошондой эле шарттарда (баанын, көлөмдүн бирдейлиги жана башка шарттар) башка талапкерлерге, саясий партияларга басма аянттарын берүүгө милдеттүү. Мында басма аянтынын баасы шайлоо дайындалган күнгө чейинки 6 ай үчүн алынган баадан ашышы мүмкүн эмес.

6.3. Үгүттөөчү материалдарды мезгилдүү басылмаларда жарыялоо кандай гана формада болбосун, тиешелүү талапкер, саясий партия менен макулдашылбаган редакциялык түшүндүрмө берүүлөр, ошондой эле аталыштар жана сүрөттөр менен коштолбоосу керек.

6.4. Үгүттөөчү материалдарды жарыялоочу мезгилдүү басылмалар мезгилдүү басылманын чыгуу мезгилин/нускасын өзгөртүү жолу менен кайсы бир талапкерге, саясий партияга артыкчылык берүүгө укуксуз.

6.5. Шайлоо алдындагы үгүттөөнү жүргүзүү үчүн мезгилдүү басылмалардын аянттарын акы төлөө менен берүү талапкердин макулдугунун тастыктаган (Форма № 6), саясий партиянын каржы маселелери боюнча ыйгарым укуктуу өкүлдөрү менен мезгилдүү басылманын ортосунда басылманын аянтын бергенге чейин кат жүзүндө түзүлгөн келишимдин негизинде жүзөгө ашырылат.

6.6. Мезгилдүү басылмалардын басма аянттарын берүүдө көрсөтүлүүчү тейлөөгө акы төлөөнүн өлчөмү жалпыга маалымдоо каражаттарында жарыяланып, тиешелүү шайлоо комиссияларына берилген маалыматтарда көрсөтүлгөн бааларга, башка шарттарга ылайык келүүгө тийиш.

6.7. Акы төлөнүүчү басма аянты берилген учурда акы төлөө талапкердин, саясий партиянын тиешелүү шайлоо фондунан гана жүзөгө ашырылууга тийиш.

7. Көпчүлүк катышкан иш-чараларды өткөрүү аркылуу шайлоо алдындагы үгүттөө

7.1. Мамлекеттик органдар, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары талапкерлерге, саясий партияларга чогулуштарды жана жарандар менен жолугушууларды, көпчүлүк алдындагы дебаттарды жана дискуссияларды, митингдерди, демонстрацияларды жана жүрүштөрдү уюштурууга көмөк көрсөтүүгө, көпчүлүк катышкан иш-чараларды өткөрүүнүн коопсуздугун камсыз кылууга милдеттүү.

Массалык иш-чараларды өткөрүүнүн максаты болуп, пикирлерди эркин билдирүү жана калыптандыруу, ошондой эле шайлоочуларды шайлоодо талапкерлер, саясий партиялар үчүн добуш берүүгө түрткөн саясий, экономикалык, социалдык жана маданий ар кандай маселелер боюнча талаптарын билдирүү болуп саналат.

Чогулуш - шайлоо алдындагы үгүттөөнү жүргүзүү үчүн атайын берилген же ылайыкташтырылган жайларда жарандардын чогуу катышуусу.

Митинг - шайлоо алдындагы үгүттөөнү жүргүзүү үчүн атайын берилген жайларда жарандардын массалык катышуусу.

Демонстрация - жарандардын тобу тарабынан жүрүү убагында плакаттарды, транспаранттарды, көрнөк үгүттөөнүн жана башка каражаттарын пайдалануу менен көпчүлүк алдындагы уюшулган шайлоо алдындагы үгүттөө.

Жүрүш - жарандардын шайлоо алдындагы үгүттөөнү жүзөгө ашыруу максатында алдын ала аныкталган багыт боюнча массалык жүрүшү.

7.2. Талапкерлер, саясий партиялар шайлоочулар менен чогулуштарды жана жолугушууларды, көпчүлүк алдындагы дебаттарды жана дискуссияларды өткөрүү үчүн жайларды акысыз жана акы төлөп алуу укугуна ээ.

Талапкерлердин, саясий партиялардын шайлоочулар менен жолугушуу өткөрүү үчүн мамлекеттик жана муниципалдык менчиктеги жайларды бөлүп берүү жөнүндө арыздары мамлекеттик органдар жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары тарабынан алар берилген күнү каралат.

Талапкерге, саясий партияга шайлоочулар менен жолугушуу үчүн жай бөлүп берүүдөн баш тартылган учурда, мамлекеттик жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары баш тартуу жөнүндө жазуу жүзүндөгү жүйөлүү чечимди берүүгө милдеттүү.

Эгерде көрсөтүлгөн жай көпчүлүк катышкан иш-чараларды өткөрүү үчүн талапкерлердин бирине, саясий партиялардын бирине берилген учурда, ошол эле жайды башка талапкерге, саясий партияга берүүдөн баш тартууга жол берилбейт.

7.3. Көпчүлүк катышкан иш-чараларды өткөрүүгө жарактуу жана мамлекеттик же муниципалдык менчикте турган, мамлекеттик ишканалардын, мекемелердин жана уюмдардын балансында турган жай шайлоо комиссияларынын билдирмеси боюнча талапкерлердин, саясий партиялардын өкүлдөрүнүн, алардын ишенимдүү адамдарынын, ыйгарым укуктуу өкүлдөрүнүн шайлоочулар менен жолугушуусу үчүн шайлоо комиссиясы тарабынан белгиленген убакта акысыз пайдаланууга берилет. Мында шайлоо комиссиялары көпчүлүк катышкан иш-чараларды өткөрүүдө талапкерлерге, саясий партияларга тең мүмкүнчүлүктөрдү камсыз кылууга милдеттүү.

Шайлоо комиссиялары бул жолугушуулардын графигин түзүшөт, график жөнүндө талапкерлерге, саясий партиялардын өкүлдөрүнө жана шайлоочулар менен чогулуштарды жана жолугушууларды уюштурууга милдеттүү тиешелүү мамлекеттик бийлик органдарына жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарына маалымдайт.

7.4. Талапкерлер, саясий партиялар көпчүлүк катышкан иш-чараларды өткөрүү үчүн жайды менчиктин кандай болбосун түрүн келишимдик негизде акыга ижарага алууга да укуктуу. Жайдын менчик ээси тарабынан белгиленүүчү ижара акысынын өлчөмү бардык талапкерлер, саясий партиялар үчүн бирдей болууга тийиш жана алар үчүн акы төлөө шайлоо фонддорунун гана жүзөгө ашырылууга тийиш.

7.5. Талапкерлер, саясий партиялар шайлоо алдындагы үгүт спорттук, маданий-кызыктыруучу иш-чараларды аларды өткөрүү менен байланышкан бардык сарптоолор саясий партиянын шайлоо фондунун каражаттарынан жүзөгө ашырылган шартта уюштурууга укуктуу. Бул иш-чараларга катышуучу артисттер, спортчулар Кыргыз Республикасынын жарандары болууга тийиш. Чет өлкөлөрдүн жарандарынын жана жарандыгы жок адамдардын шайлоо алдындагы үгүткө катышуусуна тыюу салынат.

7.6. Митингдер, демонстрациялар аркылуу үгүт жүргүзүүдө талапкерлер, саясий партиялар Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген аларды өткөрүүнүн эрежелерин сактоого, мамлекеттик бийлик жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарына көпчүлүк катышкан иш-чаранын орду, убактысы, катышуучуларынын болжолдонгон саны, маршруту жөнүндө кабарлоого; жарандардын өмүрүнө жана ден соолугуна залал келтирүүчү курал же буюмдар болбоого; үгүт иш-чараларын конституциялык түзүлүппү өзгөртүү, мамлекеттин бүтүндүгүн бузуу, улуттук жана диний жек көрүүчүлүктү тутандыруу, согушту үгүттөө жана зомбулук жана башка тыюу салынган чакырыктарга чакыруу максатында пайдаланбоого тийиш.

Шайлоо алдындагы үгүттөө максатында чогулуштарды, митингдерди, демонстрацияларды, жүрүштөрдү уюштуруу, өткөрүү тартибине Кыргыз Республикасынын "Тынч чогулуштар жөнүндө" Мыйзамынын жоболору пайдаланылат.

"Тынч чогулуштар жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына ылайык тынч чогулуштардын катышуучулары жана уюштуруучулары аларды өткөрүүдө төмөнкүлөргө укуктуу:

1) тынч чогулуштарды өткөрүүнү камсыз кылуу боюнча мамлекеттик органдар жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары тарабынан көрүлүп жаткан иш-чаралар жөнүндө маалыматтарды алууга;

2) мамлекеттик органдардын жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын тынч чогулуштарды өткөрүүнү камсыз кылууга катышып жаткан кызмат адамдарынын фамилиясы, аты, атасынын аты, кызмат орду, иштеген жери жөнүндө маалыматтарды алууга;

3) жалпыга маалымдоо каражаттарынын өкүлдөрү менен байланышууну тоскоолдуксуз жүзөгө ашырууга;

4) тынч чогулушту өткөрүүдө үн басымынын жана добуш чыгаруунун Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында уруксат берилген деңгээлинен ашырбастан үн күчөтүүчү аппаратураларды колдонууга;

5) мамлекеттик бийлик, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын, коомчулуктун көңүлүн бурдуруунун мүнөзү боюнча тынч болуп саналган жана укукка каршы максаттарды көздөбөгөн, кайсы бир маселе боюнча пикир билдирүүнү, кол топтоо боюнча акцияны кошуп алганда, үгүттөөнүн ар кыл каражаттарын жана тариздерин пайдаланууга;

6) сунуштарды, арыздарды, даттанууларды жана кайрылуунун башка тариздерин кабыл алууга жана мамлекеттик органдарга жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарына жиберүүгө;

7) кандай гана болбосун тариздерде чогулуштарды өткөрүүгө;

8) чогулуштарды фото- же видео тартууларды жүргүзүүгө;

9) башка адамдар тарабынан укукка каршы катылуулар болгон учурда, ички иштер органдарынан коргоону талап кылууга жана тынч чогулуш өткөрүүдө башка көмөк көрсөтүүлөрүн өтүнүү менен ички иштер органдарынын кызматкерлерине кайрылууга;

10) медициналык жардам көрсөтүүнү жана тынч чогулуш өтүп жаткан жерден коопсуз эвакуациялоого көмөк көрсөтүүнү талап кылууга;

11) ички иштер органдарынан Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык чогулуштун максаттарына жетүүгө тоскоолдук кылган адамдардын укук бузууларын жана аракеттерин токтотуу боюнча чараларды көрүүлөрүн талап кылууга;

12) мыйзамдарда тыюу салынбаган же чектелбеген башка аракеттерди жүзөгө ашырууга.

7.7. Тынч чогулушту өткөрүү убагында анын катышуучулары жана уюштуруучулары төмөнкүлөргө милдеттүү:

1) Мыйзамдын талаптарын жана чогулуштун тынч мүнөзүн сактоого;

2) тынч чогулушту жөнгө салууга тартылган ички иштер органдарынын, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын жана башка мамлекеттик органдардын өкүлдөрүнүн мыйзамдуу талаптарын аткарууга;

3) коомдук тартипти жана тынч чогулушту өткөрүүнүн уюштуруучусу тарабынан белгиленген тартипти сактоого;

4) санитардык-гигиеналык мүнөздөгү маселелерди жөндөөчү ченемдик укуктук актыларды сактоого;

5) жайлардын, курулмалардын, жабдуулардын, эмеректердин, инвентарлардын жана башка мүлктүн, ошондой эле тынч чогулуш өткөрүлгөн жердеги өсүмдүктөрдүн сакталышын камсыз кылууга;

6) тынч чогулуштарга катышпаган жарандардын эркин жүрүүсүнө тоскоолдук кылбоого.

2. Тынч чогулуштардын уюштуруучулары көрсөтүлгөн талаптар менен катар төмөнкүлөргө милдеттүү:

1) тынч чогулуштардын катышуучулары тарабынан кабарландырууда көрсөтүлгөн аларды өткөрүүнүн шарттарын сактоолорун уюштурууга;

2) тынч чогулуштардын катышуучулары тарабынан коомдук тартиптин жана аны өткөрүүнүн белгиленген тартибин сактоо боюнча ички иштер органдары менен өз ара аракеттенүүгө;

3) чогулушка тыюу салынганы же чектелгени жөнүндө маалыматтарды тынч чогулуштун катышуучуларына жеткирүүгө.

7.8. Чогулуштун катышуучуларына төмөнкүлөргө тыюу салынат:

1) курал-жарак, адамдардын өмүрүнө жана ден соолугуна каршы пайдаланылышы мүмкүн болгон, ошондой эле мүлккө зыян келтирүү үчүн атайын даярдалган же ылайыкташтырылган нерселерди алып жүрүүгө;

2) алкоголду, баңги каражаттарын, психотроптук же деңдароо кылуучу башка заттарды таратуу же пайдалануу менен алектенүүгө.

Өз кезегинде мамлекеттик бийлик жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары көпчүлүк катышкан иш-чаралардын катышуучуларынын конституциялык укуктарын жана эркиндиктерин бузбастан, көпчүлүк катышкан иш-чараларды өткөрүүдө катышуучулардын коопсуздугун камсыз кылууга милдеттүү.

7.9. Пландаштырылган тынч чогулушту өткөрүү жөнүндө уюштуруучулардын кабарландыруусу аны өткөрүү күнүнө чейин 30 күндүк мөөнөттөн эрте эмес жана 2 жумушчу күндөн кеч эмес уюштуруучулар тарабынан жазуу жүзүндө жүзөгө ашырылат. Кабарландыруу кат, телеграмма, телефонограмма түрүндө, почта, факсимилдик, электрондук же башка байланыш аркылуу же болбосо башка ыкма же таризде берилиши мүмкүн. Кабарландыруу уюштуруучу (уюмдун аталышы жана (же) жарандын фамилиясы, аты, атасынын аты) жана анын байланыш маалыматтары (уюмдун турган жери жана (же) адамдын дареги, телефон номери) тууралуу, өтүүчү орду жана (же) кыймылынын каттамы, датасы жана башталуу жана аяктоо убактысы, максаттары, катышуучуларынын болжолдуу саны жөнүндө, тынч чогулуш өткөрүүдө үн күчөтүүчү аппаратураны же башка нерселерди пайдалануу тууралуу маалыматтарды камтыйт. Тынч чогулуштун уюштуруучусу кабарландыруунун мазмунуна башка маалыматтарды киргизүүгө, ошондой эле ага башка документтерди тиркөөгө укуктуу.

7.10. Башка тынч чогулуштарды өткөрүү же жарандардын коопсуздугуна таасир этүүчү башка жагдайга тиешелүү так маалымат болгондо, мамлекеттик органдар жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары тынч чогулуштарды өткөрүү датасын, анын өтүүчү ордун, ошондой эле кыймылынын каттамын өзгөртүүнү сунуштоого укуктуу.

7.11. Тынч чогулуш өткөрүү жөнүндө кабарландырган адамдар кабарландыруу алынганын талап кылууга, ал эми мамлекеттик органдар жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары кабарландыруу алууда ошол эле күнү жазуу жүзүндө ырастоо берүүгө милдеттүү.

Мамлекеттик органдын же жергиликтүү өз алдынча башкаруу органынын жазуу жүзүндөгү ырастоосу кабарландырууну кабыл алган кызматкердин фамилиясын, атын, атасынын атын жана койгон колун, кабарландыруу түшкөн датаны жана убакытты өзүндө камтуусу тийиш.

7.12. Тынч чогулуштар Кыргыз Республикасынын бүткүл аймагында өткөрүлүшү мүмкүн.

7.13. Катышуучулардын коопсуздугун камсыз кылуу максатында тынч чогулуштар коркунучтуу жана зыяндуу өндүрүш объекттерине, электр станцияларына, темир жолдорго, мунай түтүктөрүнө жана электр берүүнүн жогорку чыңалуудагы чубалгыларынын алдына, пенитенциардык тутумдун объекттерине, мамлекеттик жана муниципалдык саламаттык сактоо уюмдарына, мектепке чейинки балдар мекемелерине, мектепке чейинки билим берүү жана жалпы билим берүү уюмдарына жакын (100 метрден кем эмес) жерлерде өткөрүлүшү мүмкүн эмес.

Жыйналыштарды, митингдерди, шайлоо алдындагы үгүттөөнү, саясий мүнөздөгү башка иш-чараларды сыйынуучу жайларда өткөрүүгө жол берилбейт.

8. Басылма, укма-көрмө жана башка үгүт материалдарын чыгаруу жана таратуу

8.1. Талапкерлер, саясий партиялар Кыргыз Республикасынын мыйзамдары менен белгиленген тартипте басылма, көрмө-укма жана башка үгүт материалдарын чыгарууга жана таратууга укуктуу. Үгүт материалдарын Кыргыз Республикасынын чегинен тышкары даярдоого тыюу салынат. Басылма жана башка үгүт материалдарынын нускалары жана алардын көчүрмөлөрү тиешелүү шайлоо комиссиясына берилүүгө тийиш.

8.2. Бардык басылма жана башка үгүт материалдары үгүт материалдарын даярдаган уюмдун аталышын жана дарегин (адамдардын фамилиясын, аты-жөнүн жана жашаган жеринин дарегин), бул үгүт материалдарын даярдоону заказ кылган жактын фамилиясын, аты-жөнүн (уюмдун аталышын), алардын нускасы жана чыгаруу датасы жөнүндө маалыматты, ошондой эле заказга акы төлөгөн талапкердин, саясий партиянын ыйгарым укуктуу өкүлүнүн фамилиясын, аты-жөнүн камтууга тийиш. Көрсөтүлгөн маалыматтарды камтыбаган үгүт материалдарын таркатууга тыюу салынат.

Тышкы үгүт материалдарын жайгаштырууда талапкерлер, саясий партиялар аны жайгаштырганга чейин тышкы үгүт материалынын түрүн жана аны жайгаштыруу болжолдонгон орундун так дарегин көрсөтүү, үгүт материалынын үлгүлөрүн жана эскиздерин тиркөө менен тиешелүү шайлоо комиссиясына жазуу жүзүндө арыз берүүгө милдеттүү.

8.3. Жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары, шайлоо дайындалган күндөн тартып 20 календардык күндөн кечиктирбей ар бир шайлоо участкасынын аймагында үгүт материалдарын илүү үчүн атайын орундарды берүүгө милдеттүү.

Мындай жайлар шайлоочулардын келишине ыңгайлуу болууга жана шайлоочулар ал жакта жайгашкан маалыматтар менен тааныша алгыдай жайгашууга тийиш. Бөлүнгөн жайлардын аянты шайлоо комиссияларынын маалыматтык материалдарын жана талапкерлердин, саясий партиялардын үгүт материалдарын жайгаштыруу үчүн жетиштүү болушу керек.

Талапкерлерге, саясий партияларга мындай материалдарды жайгаштыруу үчүн тең шарттар камсыз кылынууга тийиш.

8.4. Үгүт материалдарын материалдарды эстеликтерге, обелисктерге, тарыхый, маданий же архитектуралык баалуулугу бар имараттарга, ошондой эле шайлоо комиссияларынын жайларына, аларга кире берген жерлерге жана добуш берүүчү жайларга жайгаштырууга тыюу салынат. Үгүт материалдарын жайгаштыруу максатында жашыл бадалдарды, дарактарды пайдаланууга жол берилбейт.

"Тарыхый-маданий мурастарды коргоо жана пайдалануу жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына ылайык төмөнкү кыймылсыз жана кыймылдуу (бүтүндөй же белгиленген бөлүгүндө) материалдык тарыхый күбөлөр тарыхый-маданий мурас объекттери катары таанылышы мүмкүн:

- тарыхый эстеликтер: элдин турмушундагы эң маанилүү тарыхый окуяларга, коом менен мамлекеттин өнүгүшүнө, илим менен техникага, элдердин маданияты менен турмуш-тиричилигине, ошондой эле республиканын көрүнүктүү ишмерлеринин өмүрүнө байланышкан имараттар, курулуштар, мемориалдык жерлер, тарыхый көрүстөндөр жана мемориалдар;

- археологиялык эстеликтер: үңкүрлөр, конуштар, чалдыбарлар, дөбөлөр, төрткүлдөр, жер үстүндөгү жана суу алдындагы байыркы кыштактардын, чыңдоолордун, чеп курулуштарынын калдыктары, байыркы өндүрүштөр жана кендер, каналдар менен сугат тармактары, жолдор менен көпүрөлөр, айрым коргондор жана көрүстөндөр, аска бетиндеги сүрөттөр жана аска бетиндеги жазуулар;

- шаардык курулуш жана архитектуралык эстеликтер: архитектуралык ансамблдер менен комплекстер, тарыхый борборлор, маалалар, аянттар, көчөлөр, шаарлардын жана башка калктуу пункттардын байыркы пландаштырылыштарынын жана түзүлүштөрүнүн калдыктары, жарандык, өнөр жайлык, аскердик, диний архитектуранын, элдик курулуш өнөрүнүн курулуштары, ошондой эле аларга байланышкан монументалдык, сүрөт, декоративдүү-прикладдык, бак-шактуу парк жана башка искусство түрлөрүнүн чыгармалары.

8.5. Үгүт материалдарын жайгаштыруу максатында тигилүү жашыл бак-дарактарды пайдаланууга жол берилбейт.

8.6. Жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары шайлоонун натыйжалары жарыялангандан кийин 10 календардык күндүн ичинде тиешелүү аймактарды үгүт материалдарынан тазалоону камсыз кылууга милдеттүү.

8.7. Жалган жасалма үгүт материалдары же болбосо ушул бөлүмдүн 8.2-пунктунда көрсөтүлгөн маалыматтарды камтыбаган үгүт материалдары таратылып жатканы жөнүндө маалымат алган тиешелүү шайлоо комиссиясы бул иштерге бөгөт коюу боюнча чараларды көрөт жана укукка каршы үгүт иштерин болтурбоо жана мыйзамсыз үгүт материалдарын алып коюу жөнүндө сунуштама менен тиешелүү укук коргоочу жана башка органдарга кайрылууга укуктуу.

8.8. Талапкерлер, саясий партиялар шайлоо дайындалганга чейин даярдалган басылма, укма-көрмө жана башка үгүт материалдарын, мыйзамдардын талаптарына ылайык шайлоо фондунан талапкерлерге, саясий партияларга чыгымдалуучу сумманын чектеринде пайдаланууга укуктуу.

8.9. Басылма, укма-көрмө жана башка үгүт материалдарын жок кылгандыгы, зыян келтиргендиги жана бузгандыгы үчүн жарандар мыйзамда белгиленген тартипте жоопкерчилик тартышат.

8.10. Басылма үгүт материалдары жайларда, имараттарда, курулмаларда жана башка объекттерде көрсөтүлгөн объекттердин ээлеринин макулдугу менен жана менчик ээлеринин шарттарында гана илиниши (чапталышы, жайгаштырылышы) мүмкүн. Үгүт материалдарын мамлекеттик жана муниципалдык менчикте турган объектилерде жайгаштыруу бардык талапкерлер үчүн тең шарттарда жүзөгө ашырылууга тийиш. Мында үгүт материалдарын мамлекеттик жана муниципалдык менчикте турган объектилерде жайгаштыруу үчүн акы алынбайт.

9. Шайлоо алдындагы үгүт жүргүзүү укугун кыянат пайдалануулардын жол берилбестиги

9.1. Шайлоо комиссиялар шайлоо алдында үгүт жүргүзүүнүн белгиленген тартибинин сакталышын көзөмөлдөйт.

9.2. Шайлоо алдында үгүт жүргүзүүдө жалпыга маалымдоо каражаттарынын эркиндиги кыянат пайдаланууга жол берилбейт: улуттук, этностук, расалык, диндик, аймактар аралык кастыкты, гендердик жана башка социалдык артыкчылыктарды, басмырлоолорго, кастыкка чакырууларды үгүттөөгө; же бийликти басып алуу, конституциялык түзүлүштү зомбулук менен өзгөртүү жана мамлекеттин бүтүндүгүн бузуу чакырыктарын; согушту үгүттөөгө; башка мамлекеттердин мамлекеттик жана саясий ишмерлеринин сүрөттөрүн пайдалануу менен фото- жана көрмө материалдарды пайдаланууга жана Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында тыюу салынган жалпыга маалымдоо каражаттарынын эркиндигинен кыянат пайдалануунун башка тариздерине тыюу салынат.

Жалпыга маалымдоо каражаттарынын эркиндигинен кыянат пайдалануунун башка формасы деп төмөнкү жол берилбестиктерди түшүнүүгө болот:

- мамлекеттик жана коммерциялык сырды ачууга;

- учурдагы конституциялык түзүлүштү күч менен кулатууга жана бузууга, Кыргыз Республикасынын жана башка кандай гана болбосун мамлекеттин суверендүүлүгүн жана аймактык бүтүндүгүн бузууга чакырык жасоого;

- согушту, зомбулукту жана ырайымсыздыкты, улуттук, диний обочолонууну жана башка элдерди жана улуттарды жек көрүүнү насаттоого;

- элдердин граждандык ар-намысын мазактоого;

- динге ишенгендердин жана дин кызматкерлеринин диний сезимдерин мазактоого;

- баңги каражаттарын, психотроптук заттарды, адам органдарын жана (же) ткандарын, порнографиялык материалдарды, басма сөз басылмаларын, сүрөттөлүштөрдү же порнографиялык мүнөздөгү башка буюмдарды; мүмкүн болуучу курмандыктарды адамдарды сатууга, сексуалдык мүнөздөгү кызматтарга, анын ичинде психологиялык жардамдын, ымала түзүүнүн, релаксациянын, укалоонун түрү астында, мыйзамдуу иштин түрү астында жагымдуу убакыт өткөрүүнүн, андан ары сексуалдык мамилелерге кирүү максатында таанышууга тартууга багытталган маалыматты пропагандалоо;

- уят деп эсептелген сөздөрдү колдонууга;

- граждандык жана улуттук этиканын нормаларын бузуп, мамлекеттик символиканын атрибуттарын (герб, желек, гимн) мазактаган материалдарды таратууга;

- инсандын ар-намысына жана кадыр-баркына шек келтирүүгө;

- жалган маалыматты атайылап калкка жарыялоого жол берилбейт.

9.3. Шайлоо дайындалган учурдан тартып шайлоочуларды сатып алууну жүзөгө ашырууга тыюу салынат: акча каражаттарын төлөп берүүгө; белектерди жана башка материалдык баалуулуктарды тапшырууга; товарларды жеңилдетилген баада сатууга; саясий партиянын символун, талапкердин сүрөтүн камтыган басылма үгүт материалдарын, төш белгилерди, футболкаларды, баш кийимдерди, моюн орогучтарды албаганда, ар кандай товарларды акысыз таркатууга; акысыз же жеңилдетилген шартта кызмат көрсөтүүгө.

Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинде шайлоочулардын добуштарын сатып алгандык үчүн кылмыш жоопкерчилигине тартуу каралат (КР КЖК 140-берене).

Талапкер, саясий партия менен аткаруучунун ортосунда талапкердин, саясий партиянын шайлоо фондунун каражаттарынан төлөнүүчү эмгек келишимдеринин алкагында аткарылган ишке акы төлөө сатып алуу деп эсептелбейт.

9.4. Талапкерлер, талапкердин жубайы, талапкерлердин жакын туугандары, талапкерлердин жана: саясий партиялардын өкүлдөрү шайлоо дайындалган учурдан тартып жана шайлоонун натыйжалары жарыяланганга чейин кайрымдуулук иштерин жүргүзүүгө, анын ичинде талапкер көрсөтүлгөн шайлоо округунан тышкары жерлерде да жүргүзүүгө укуксуз.

"Меценаттык жана соопчулук иши жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына ылайык жарандардын жана юридикалык жактардын жарандарга же юридикалык жактарга мүлктү, анын ичинде акча каражаттарын пайда көздөбөй (акысыз же жеңилдетилген шарттарда) берүү, пайда көздөбөй иштерди аткаруу, кызмат көрсөтүүлөрдү, башка колдоолорду көрсөтүү боюнча ыктыярдуу ишти жүзөгө ашыруулары соопчулук иши деп түшүнүлөт.

Мыйзамдарга ылайык жакын туугандарга төмөнкүлөр кирет: ата-энеси, балдары, асырап алуучулар, асырап алынгандар, ата-энеси бир жана ата-энесинин бирөө өгөй ага-инилер жана эже-сиңдилер, чоң ата-таяталар, чоң энелер-таенелер, неберелер.

9.5. "Кыргыз Республикасындагы Юбилейлик иш-чаралар жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына ылайык Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин жана жергиликтүү кеңештердин депутаттарын, ошондой эле Кыргыз Республикасынын Президентин шайлоо алдындагы үч айда жана шайлоо мезгилинде юбилейлик иш-чараларды уюштурууга жол берилбейт.

9.6. Шайлоонун катышуучусу катары катталган талапкерлер, саясий партиялар, же анын өкүлдөрү тарабынан аларды идентификациялоого (алардын таандуулугун аныктоо) жол берүүчү талапкерлердин, саясий партиялардын аталыштарын (толук, кыскартылган же аббревиатураларын), эмблемаларын, төш белгилерин, логотиптерин же алардын мүнөздүү курамдык бөлүктөрүн, желегин, девиздериң, жазууларын жана/же башка атрибуттарын (символикаларын) пайдалануу менен шайлоочуларды маалымдоо үгүт болуп саналат жана шайлоо дайындалган күндөн тартып жана талапкерлерди, талапкерлердин тизмелерин каттоо мөөнөтү аяктаганга чейинки мезгилде жана добуш берүү башталганга 24 саат калганга чейин жол берилбейт.

Талапкерлердин, саясий партиялардын штабдары жайгашылган имараттарда жана жайларда талапкерлердин, саясий партиялардын аталыштарын (толук, кыскартылган же аббревиатураларын), эмблемаларын, логотиптерин, төш белгилерин, желегин, девиздерин жана/же башка атрибуттарын (символикаларын) жайгаштыруу шайлоо алдындагы үгүт болуп саналбайт.

9.7. Талапкерлердин, саясий партиялардын жалпыга маалымдоо каражаттарынын өкүлдөрү, башка жактар, шайлоо алдындагы өнөктүктөргө катышууда билип туруп жалган маалыматтарга негизделген жана талапкерлердин тизмесинен киргизилген талапкерлердин, саясий партиялардын абийирине, ар-намысына же ишкер беделине зыян келтирген жарыялоолорго жол берүүгө укуксуз. Мындай жарыялоолорго жол берген жалпыга маалымдоо каражаттары талапкердин, саясий партиянын талабы боюнча төгүндөө жарыялоого же чындыкка ылайык келбеген же аны бурмалаган макалага же билдирүүлөргө түшүндүрмө жарыялоого милдеттүү. Төгүндөө же түшүндүрмө атайын рубрикада же болбосо жооп берилип жаткан маалымат басылган тилкеде, ошондой арип менен мезгилдүү басылманын кийинки санында, ал эми телекөрсөтүү же радио боюнча чыгып сүйлөөгө төгүндөө же түшүндүрмө - төгүндөө же түшүндүрмө келип түшкөн күндөн кийинки чыгарылышта берилет.

Талапкерлерге, талапкерлердин тизмесине киргизилген талапкерлерге, саясий партияга шайлоо алдында үгүттөө мөөнөтү бүткөнгө чейин алардын кадыр-баркына зыян келтирген маалыматты жарыяланган жалпыга маалымдоо каражаттарында талапкердин, саясий партиянын беделин коргоо иретинде төгүндөө же башка түшүндүрмөлөрдү жарыялоого мүмкүнчүлүк бербегени, ошол жалпыга маалымдоо каражатын сот жоопкерчилигине тартуу үчүн негиз болуп саналышы мүмкүн.

9.8. Талапкер, саясий партия, ошондой эле алардын өкүлдөрү, жалпыга маалымдоо каражаттары, интернет-басылмалары ушул бөлүмдүн талаптарын бузган учурда, шайлоо комиссиялары, шайлоочулар, талапкер, саясий партия, ошондой эле алардын өкүлдөрү, жалпыга маалымдоо каражаттары, интернет-басылмалары укукка каршы үгүт ишине бөгөт коюу жана күнөөлүү адамдарды Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген тартипте жоопкерчиликке тартуу жөнүндө укук коргоо органдарына, сотко сунуштама менен кайрылууга укуктуу.

9.9. Талапкер, саясий партия шайлоочуларды маалымдоо тартиби жөнүндө талаптарды бузган учурда, тиешелүү аймактык шайлоо комиссиясы аларга тартип бузуулары жөнүндө жазуу жүзүндө эскертүүгө укуктуу. Талапкер, саясий партия жогоруда көрсөтүлгөн талаптарды бир нече ирет бузган учурда, тиешелүү аймактык шайлоо комиссиясы талапкерди, талапкерлердин тизмесин каттоону жокко чыгаруу тууралуу чечим кабыл алууга укуктуу.

10. Шайлоо алдындагы үгүт жүргүзүү эрежелеринин сакталышын контролдоо

10.1. Талапкер, саясий партия, жалпыга маалымдоо каражаттарынын, интернет-басылмалардын редакциялары жана алардын кызматкерлери тарабынан ушул Жободо белгиленген эрежелердин сакталышын контролдоо тиешелүү шайлоо комиссиясы, мыйзамдарда каралган учурларда Борбордук шайлоо комиссиясы тарабынан жүзөгө ашырылат.

10.2. Шайлоо алдындагы үгүт эрежелеринин сакталышын контролдоону камсыз кылуу максатында тиешелүү шайлоо комиссиясында шайлоо алдындагы үгүт жүргүзүү эрежелеринин сакталышын контролдоо боюнча Жумушчу топ түзүлөт.

10.3. Жалпыга маалымдоо каражатынын, интернет-басылмалардын редакциялары шайлоо алдындагы үгүт материалдарынын жарыялоолорунун, обого чыгышынын эсебин жүргүзөт. Шайлоо комиссиясынан суроо-талап келип түшкөн учурда, жалпыга маалымдоо каражатынын, интернет-басылманын редакциясы суроо-талаптын күнүнөн тартып эки күндүк мөөнөттө ага жазуу жүзүндө маалымат, ал эми зарыл болгондо суратылган материалдардын көчүрмөлөрүн да берүүгө милдеттүү.

10.4. Прокуратура органдары аткаруу бийлик органдары, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары, алардын кызмат адамдары тарабынан шайлоо мыйзамдарынын сакталышына көзөмөлдү жүзөгө ашырат, ошондой эле шайлоо алдындагы үгүт жүргүзүүнү камсыз кылуу менен байланышкан алардын аракеттерине арыздарды (даттанууларды) мыйзамдарга катуу ылайыктуулукта карайт.

10.5. Көзөмөлдөө-текшерүү тобу шайлоо комиссиянын жазуу жүзүндөгү тапшырмасы боюнча талапкерлердин, саясий партиялардын шайлоо алдындагы үгүт жүргүзүүнү каржылоонун белгиленген тартибинин сакталышын көзөмөлдөйт.

10.6. Жалпыга маалымдоо каражаттарындагы жарыялоолор, берүүлөрү менен байланышкан талаш-тартыштар Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык аймактык шайлоо комиссиялары, Борбордук шайлоо комиссиясы же Кыргыз Республикасынын соттору тарабынан каралат.