2018-жылдын 1-августунда Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча борбордук комиссиясына (мындан ары –КР БШК) “Биздин укук” КФнун директору Калича Умуралиевадан кайрылуу келип түшкөн.  Кайрылууда көрсөтүлгөндөй, 2018-жылдын 1-августунда “Парк отелде” “Шаарлардын мэрлерин жана шаардык кеңештердин депутаттарын шайлоо.  Көйгөйлөр жана чечимдер” темасында тегерек стол болуп өттү.  Арыз берүүчүлөр, “Бишкек шаарынын мэрин шайлоо аракеттеги мыйзамдарды бузуу менен өткөрүлүп жатат.  Бир гана А.Суракматовдун гана талапкерлиги көрсөтүлдү, анда кызыкчылыктардын кагылышуусу ачык көрүнүп турат” деп эсептешет.  Кайрылуунун тиркемесинде болуп өткөн тегерек столдо кабыл алынган резолюциясы тиркелип, анда төмөнкү талаптар чагылдырылган:
1. “КР Президентинен, КР  Премьер-министринен, КР БШКдан 2018-жылдын 8-августуна дайындалган Бишкек шаарынын мэрин шайлоону жокко чыгаруу суралсын;
2.  КР БШКдан Бишкек шаарынын мэрин шайлоонун башка күнүн дайындап, ачык, чынчыл жана атаандаштык шайлоо өткөрүүнү камсыздоо суралсын;
3.  КР ЖКдан  депутат К.Бокоевдин шаарлардын мэрлерин жана айыл өкмөттөрдүн башчыларын шайлоо боюнча мыйзам долбоорун колдоо суралсын”.
Кайрылууну КР БШКнын компетенциясынын алкагында карап чыгып, Шайлоочулардын жана шайлоо процессинин башка катышуучуларынын арыздарын жана даттанууларын кароо боюнча Жумушчу топ төмөндөгүлөрдү белгилейт:
1. “Жергиликтүү өз алдынча башкаруу жөнүндө” КР Мыйзамынын 43-беренесинин 1-бөлүгүндө белгиленгендей, Бишкек жана Ош шаарларынын мэрлерин шайлоо өзүнчө мыйзам менен аныкталат.  “Жергиликтүү өз алдынча башкаруу жөнүндө” КР Мыйзамынын 44-беренесинин 2-бөлүгүнө ылайык,  Республикалык маанидеги шаарларда жергиликтүү өз алдынча башкаруунун ишин уюштуруунун өзгөчөлүктөрү алардын статусу жөнүндө Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында аныкталат.
2018-жылдын 19-июлунда Кыргыз Республикасынын Премьер-министринин №487 буйругу менен Бишкек шаарынын мэри А.И.Ибраимов Бишкек шаардык кеңешинин депутаттарынын жалпы санынын үчтөн эки добушу менен ишеним көрсөтпөө билдирүүсүнө байланыштуу ээлеген кызматынан бошотулган.
2018-жылдын 23-июлунда КР БШКнын №150 токтому менен Бишкек шаарынын мэрин шайлоо 2018-жылдын 8-августуна дайындалды.  “Борбордун статусу жөнүндө” Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 23-беренесинин 3-бөлүгүнө ылайык, Бишкек шаарынын мэри өз кызматынан мөөнөтүнөн бошотулган учурда, Борбордук шайлоо комиссиясы бош орун пайда болгондон 10 календардык күндөн кечиктирбестен шайлоону дайындайт.  Шайлоо аймактык шайлоо комиссиясы тарабынан шайлоо дайындалган күндөн тартып 20 календардык күндөн кечиктирбестен өткөрүлөт.
“Борбордун статусу жөнүндө” КР Мыйзамынын 23-беренесинин 2-бөлүгүнө ылайык, Бишкек шаарынын мэринин кызматына талапкерлерди көрсөтүүгө Бишкек шаардык кеңешинин фракциялары, фракцияларынын коалициясы жана Кыргыз Республикасынын Премьер-министри укуктуу.
“Борбордун статусу жөнүндө” КР Мыйзамынын 25-беренесинин 1-бөлүгүнө ылайык, Бишкек шаарынын мэринин кызматына талапкерди көрсөткөн субъект шайлоого чейин 5 жумушчу күн калгандан кечиктирбестен аймактык шайлоо комиссиясына каттоо үчүн документтерди берет.
Аймактык шайлоо комиссиясы документтер кабыл алынган күндөн тартып 3 календардык күндүн ичинде талапкерди көрсөтүүнүн тартиби ушул Мыйзамдын талаптарына ылайык келүүсун текшерет жана талапкерди каттоо жөнүндө чечимди же болбосо каттоодон баш тартуу жөнүндө жүйөлөштүрүлгөн чечимди кабыл алат.
2018-жылдын 26-июлунда Бишкек шаардык кеңешинин көпчүлүк коалициясы Бишкек шаарынын мэринин кызмат ордуна талапкер кылып Суракматов Азиз Эмильбековичти көрсөттү. Бишкек шаарынын мэринин кызмат ордуна талапкер көрсөтүүгө укуктуу болгон калган субъекттер (шаардык кеңештин фракциялары, Премьер-министр), өз укугунан пайдаланган жок.
Бишкек АШК 2018-жылдын 31-июлундагы чечими менен, А.Суракматов Бишкек шаарынын мэринин кызмат ордуна талапкер катары катталды, ошол эле учурда Бишкек шаардык кеңешинин көпчүлүк коалициясы көрсөткөн талапкердин мыйзамдарда белгиленген талаптарга жооп берүүсү белгиленди.
КР БШК Бишкек шаарынын мэрин шайлоону өткөрүүгө даярдоодо аракеттеги мыйзамдардын ченемдерин бузуулар болгон жок деп эсептейт.
2. Кайрылууда келтирилген Бишкек шаарынын мэринин кызмат ордуна бир гана талапкер көрсөтүлдү деген жүйө боюнча, КР БШК төмөндөгүлөрдү билдирет: “Борбордун статусу жөнүндө” Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 23-беренесинин 4, 5-бөлүктөрүнө ылайык, “Бишкек шаарынын мэрин шайлоо жашыруун добуш берүү жолу менен Бишкек шаардык кеңешинин депутаттары тарабынан жүзөгө ашырылат. Эгерде ага Бишкек шаардык кеңешинин депутаттарынын жалпы санынын кеминде үчтөн экиси катышса, шайлоо болду деп эсептелет”.
“Бишкек шаардык кеңешинин депутаттарынын жалпы санынын добуштарынын көпчүлүгүн алган талапкер шайланды деп эсептелет.Эгерде:
- бир талапкер катталса, ал депутаттардын добуштарынын зарыл санын албай калса, кайра шайлоо өткөрүлөт;
- эки талапкер катталса жана алардын бири да добуштардын зарыл санын албай калса, добуштардын санынын көпчүлүгүн алган бир талапкер боюнча добуш берүүнүн экинчи туру өткөрүлөт. Эгерде биринчи турда эки талапкер депутаттардын добуштарынын тең санын алып калса, кайра шайлоо өткөрүлөт;
- экиден ашык талапкерлер катталса жана алардын бири да депутаттардын добуштарынын зарыл санын албай калса, добуштардын санынын көпчүлүгүн алган эки талапкер боюнча добуш берүүнүн экинчи туру өткөрүлөт. Эгерде биринчи турда талапкерлердин бири добуштардын санынын көпчүлүгүн алса, ал эми кийинки эки талапкер добуштардын эң аз тең санын алса, добуштардын санынын көпчүлүгүн алган бир талапкер боюнча добуш берүүнүн экинчи туру өткөрүлөт. Эгерде биринчи турда бардык талапкерлер добуштардын тең санын алса, кайра шайлоо өткөрүлөт.
Борбордук шайлоо комиссиясы Бишкек шаарынын мэри шайланбай калган күндөн тартып 3 календардык күндүн ичинде кайра шайлоо дайындайт.
Жаңы талапкерликтерди көрсөтүү менен кайра шайлоо аймактык шайлоо комиссиясы тарабынан кайра шайлоо дайындалган күндөн тартып 15 календардык күндөн кечиктирилбестен өткөрүлөт.
Ошентип, Бишкек шаарынын мэринин кызмат ордуна бир талапкер катталган учурда Бишкек шаарынын мэрин шайлоону өткөрүү мыйзамда каралган.
3. Кайрылууда ошондой эле Бишкек шаарынын мэринин кызмат ордуна талапкер А.Суракматовдун “кызыкчылыктар кагылышуусу ачык көрүнүп турат, жана бул “Мамлекеттик жарандык кызмат жана муниципалдык кызмат жөнүндө” Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 43-беренесине карама-каршы келет” деп жазылган, бирок, арыз берүүчүлөрдөн далилдөөчү жүйөлөр келтирилген эмес.
“Мамлекеттик жарандык кызмат жана муниципалдык кызмат жөнүндө” Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 43-беренесинин 1-бөлүгүнө ылайык, Кызматчынын жеке (өзүнүн) кызыкчылыгы анын расмий милдеттерин же иш-милдеттерин аткарууга таасир тийгизиши мүмкүн болгон учурларда кызыкчылыктардын кагылышуусу пайда болот, бул жарандардын, уюмдардын же мамлекеттин укуктарын жана кызыкчылыктарын бузууга алып келет же алып келиши мүмкүн.
Мамлекеттик органдарда жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарында кызыкчылыктардын кагылышуусун башкаруу тартиби кызыкчылыктардын кагылышуусу жөнүндө мыйзамдарга ылайык жүзөгө ашырылат.
“Кызыкчылыктардын кагылышуусу жөнүндө” КР Мыйзамынын 15-беренесинин 1, 2-бөлүктөрүндө төмөндөгүлөр белгиленген:
1) Ушул Мыйзамдын 6-беренесинде көрсөтүлгөн адамдар тарабынан кызыкчылыктардын кагылышуусун башкаруу кызматтык ишти жүзөгө ашырууда мүмкүн болуучу кызыкчылыктардын кагылышуусуна жол бербөө жоопкерчилигин өзүнө алуу боюнча аларга коюлган талаптар, ошондой эле мындай кагылышуунун бар экендиги жөнүндө жазуу жүзүндөгү же ачык (оозеки) арызды жогору турган жетекчиге билдирүү аркылуу жүрүп жаткан кызыкчылыктардын кагылышуусун жөнгө салуу, кийин кызыкчылыктардын кагылышуусун чечүү жоопкерчилигин ушул жетекчиге өткөрүп берүү менен билдирилет.
2) Ушул Мыйзамдын 7-беренесинде көрсөтүлгөн органдар тарабынан кызыкчылыктардын кагылышуусун башкаруу ушул Мыйзамдын 6-беренесинде көрсөтүлгөн адамдардын кызматтык ишиндеги мүмкүн болгон кызыкчылыктардын кагылышуусун талдоо, кызыкчылыктардын кагылышуусунун бар экендиги жөнүндө ушул адамдардын арыздарын карап чыгуу, кызыкчылыктардын кагылышуусунун алдын алуу же болбосо аныктоо үчүн контролдоо, текшерүүлөр, кызыкчылыктардын кагылышуусу бар экендиги жөнүндө үчүнчү жактардан келип түшкөн маалыматтарды изилдөө жана кызыкчылыктардын кагылышуусун жөнгө салуу же тийиштүү органдарга маалымдоо жолу менен жүзөгө ашырылат.
“Кызыкчылыктардын кагылышуусу жөнүндө” КР Мыйзамынын 7-беренесине ылайык, ушул Мыйзамды ишке ашыруу үчүн төмөнкүлөр жооптуу болуп саналат:
1) Кыргыз Республикасынын Өкмөтү тарабынан аныкталган ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдар;
2) мамлекеттик органдын, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органынын, мекеменин, уюмдун же ишкананын жетекчилери;
3) мамлекеттик органдын, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органынын, мекеменин, уюмдун же ишкананын этика боюнча комиссиясы;
4) мамлекеттик органдын, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органынын, мекеменин, уюмдун же ишкананын персоналды башкаруу кызматы;
5) судьялардын съезддеринин ортосундагы мезгилде иштөөчү судьялык өз алдынча башкаруу органы.
Натыйжада, Бишкек шаарынын мэрилигине талапкер А.Суракматов Бишкек шаарынын мэри болуп шайланган учурда, мүмкүн болуучу кызыкчылыктардын кагылышуусу боюнча маселе, Бишкек шаарынын мэри өз ишмердүүлүгү боюнча отчет берүүчү орган катары Бишкек шаардык кеңеши тарабынан каралуусу мүмкүн.
Жогорудагылардын негизинде, “Жергиликтүү өз алдынча башкаруу жөнүндө” Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 43, 44-беренелерин, “Борбордун статусу жөнүндө” Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 23, 25-беренелерин, “Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча шайлоо комиссиялары жөнүндө” Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 7, 18-беренелерин, Шайлоочулардын жана шайлоо процессинин башка катышуучуларынын арыздарын жана даттанууларын кароо боюнча Жумушчу топтун 2018-жылдын 6-августундагы чечимин жетекчиликке алып, Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча борбордук комиссиясы

ЧЕЧИМ КЫЛАТ:

1. “Биздин укук” коомдук фондунун кайрылуусунда чагылдырылган 2018-жылдын 8-августуна дайындалган Бишкек шаарынын мэрин шайлоону жокко чыгаруу жана Бишкек шаарынын мэрин шайлоонун жаңы күнүн дайындоо боюнча  талаптарды канааттандыруудан баш тартылсын.
2. Бул чечим Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча борбордук комиссиясынын расмий сайтында жарыялансын.
3. Бул чечимдин аткарылышын контролдоо Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча борбордук комиссиясынын төрагасынын орун басары А.Ж.Эшимовго жүктөлсүн.

ТӨРАГА                            Н. ШАЙЛДАБЕКОВА
Бишкек ш. 6-август 2018-жыл
№ 15